Tag: arifugat

  • Hăbări ditu bana românească şi internaţională

    Hăbări ditu bana românească şi internaţională

    VIZITĂ. Prezidentulu a Româniillei Klaus Iohannis, aflat tru aestu kiro u ună vizită oficială tru Emiratele Arabe Unite, călători adza la Masdar City, un modil di dizvultare urbană durabilă cu cearei ţi au tu amprotusa hăirlătica energetică și protecția fisillei. A oficialui român ălli fură părăstisiti cearei tră transport și arăţiri și ventilație urbană, generarea di energie a clădirilor și ufilisearea optimă a videalăllei naturale tru școli și instituții di cercetare. Ceareili testate tru Masdar City pot s’hibă ună inspirație tră alţă căsăbadz tut ma sinfirisiţ ti sustenabilitate, inclusiv tru România. Contribuțiile la aesti cearei yin, ntră altile, și di la cercetători români, afiliaț a institutelor di cercetare ditu căsăbălu Masdar, spusi prezidenţillea ali Românie tru un comunicat di presă. Prezidentulu Iohannis va s’şeadă tru Emiratele Arabe Unite până marți, la călisearea a omologlui a lui, șeiclu Mohamed bin Zayed Al Nahyan. Protili obiective a vizităllei includ anvărtuşearea a dialoglui politic și diplomatic pi teme di sinferu reciproc, dari curayilu ti ligăturli economice bilaterale, cari sunt di ma multu kiro pi un trend pozitiv semnificativ, și trădzearea di investiții tru economia românească pritu proiecte tru domenii catacum infrastructură, energie, climă, alăxeari, securitate cibernetică și securitate alimentară.



    ARIFUGAȚ. Inspectoratlu General ali Poliție di Sinuru Române dimăndă că sâmbătă 86.342 di persoane intrară tru România ufilisinda punctili di sinuru ditu tută văsilia. Ditu aeşţă, 8.510 era cetățeni ucraineni. Ditu 10 di şcurtu 2022, cu dauă stămâni ninte di invazia rusă a văsiliillei a lor, aproapea 3,8 milioane di cetățeni ucraineni intrară tru România. Nai ma mulţă di elli urdinară ma largu calea tru văsiliili vest-europene, ama anvărliga di 100.000 ditu elli aleapsiră s’armână tru România, uidisitu cu spusa a autoritățlor di la București.



    CILIMEANI. Poliția di sinuru nkidică cama di 5.300 di cilimeañi români s’treacă sinurlu nafoara a v4siliillei tru 2022, di itia că părințăllii a lor ică adulțăllii cari eara deadunu cu elli nu putură s’prezinta documentele ţi eara ananghi tră scuterea a cilimeañiloru ditu văsilie. Ministerul di Interne dimăndă dumănică că numirlu easti di dauă ori ma mari andicra di anlu di ma ninti. Tutunăoară, di la ahuhrita a anlui 2023, piste 800 di cilimeañi români fură dănăsiţ la sinuru di itia că nu avea documentili di călătorie valabile, a părintilui ansoțător fără izini di partea a alăntui părinti ică tră aţea că adulțăllii care eara cu elli, alțăllii andicra di părință, nu putură s’prezintă caziere judiciare limbidz. Uidisitu cu nomlu, cilimeañilli români pot s’iasă ditu văsilie maş pi thimellilu a unui documentu di călătorie, pașaport ică ună carte di identitate valabilă, cu condiția s’hibă cu elli un adultu și s’aibă acordul a părințăloru.



    Autoru: Udălu a hăbărloru


    Armânipsearea: Taşcu Lala


  • Hăbări ditu bana românească şi internaţională

    Hăbări ditu bana românească şi internaţională

    COD. Ateali ditu soni alăxeri fapti la Codlu Fiscal ali Românie fură tru ași-număsita fază di transparență dicizională până viniri și va s’hibă avizate di guvern stămâna yinitoare. Anamisa di alăxerli agreate di coaliția guvernamentală PSD-PNL-UDMR cu scupolu declarat di creaștire a veniturlor a statlui, s’arădăpsescu aţeali cari mutrescu criştearea a accizelor la tătumi și alcool, TVA-ul tru industria ospitalitatillei și impozitele a proprietarilor. Veniturile ditu agiocurile cu tihea neise di până la 3.000 di lei va s’hibă impozitate cu 10%, aţeali anamisa di 3.000 și 10.000 di lei cu 20% și aţeali di piste 10.000 di lei cu 40%. Uidisitu cu niscănti izvuri guvernamentale, ună altă misură pruveadi un TVA di 5% tră casele ancupărate cu ună valoare maximă di 600 di ñilli di lei și ună suprafață di până la 120 di metri pătraț. Alti alăxeri sunt di așteptat s’crească impozitele a proprietarilor casăllei cu 60%. Taxele ditu industria ospitalitatillei pot s’hibă alăxiti, tut aşi aţa turlie s’nu hibă ma ñiţ di 1% ditu cifra di afaceri ahurhinda cu anlu yinitoru.



    ARIFUGIAȚ Uidisitu cu Inspectoratlu General ali Poliție di Sinuru, 107.837 di persoane intrară luni tru România, ditu cari 9854 sunt cetățeni ucraineni. Ditu 10 di şcurtu 2022, cu dauă stămâni ninte di invazia rusă, 1.457.561 di cetățeni ucraineni intrară tru România.



    SPORT. 494 di anutători ditu 42 di văsilii concureadză la Campionatele Europene di giuniori di anotu ţi suntu tru dizvărteari București până tru 10 alunaru. Văsilia nicukiră, România, easti reprezentată di 26 di sportivi, 14 ficiori și 12 feati, inclusiv dublulu campioan mondial la 100 și 200 di metri libiru, David Popovici. Campioana di 17 añi s-califică tru semifinalele cursăllei di 200 di meatri libiru. Aissia Claudia Prisecariu si Rebecca-Aimee Diaconescu s-calificară la proba feminina di 50 di meatri pi păltări kiro tru cari Ana Maria Sibiseanu s-califică tru semifinalele a probăllei di 200 di meatri libir feminin.



    TENIS. Agiucătoarea di tenis americană Amanda Anisimova va s’agioacă contra a româncăllei Simona Halep tru cirecurli di finală a turneului di tenis di Grand Slam di la Wimbledon. Tru optimile di finală, Halep amintă cu 6-1, 6-2 contra agiucătoarăllei ditu Spania Paola Badosa, kiro tru cari Anisimova u azvimsi pi Harmony Tan ditu Franța cu 6-2, 6-3. Fostu lidir mondial, Halep amintă Wimbledon 2019 și cu un an ma ninti pi atelu di la Roland Garros.



    Autoru: Udălu a hăbărloru


    Armânipsearia: Taşcu Lala

  • Hăbări ditu bana românească şi internaţională

    Hăbări ditu bana românească şi internaţională

    3SI — Prezidentul ali României, Klaus Iohannis, llia parti adză la atea di a VII-a ediție a Three Seas Initiative Summit și la a IV-a ediție a Three Seas Initiative Business Forum, dauli cu nicukiru tru Riga, Letonia. Lidirllii a statelor participante la 3SI va s’facă isapi ti abordările actualului cadru di securitate ditu Europa tru contextul polimlui dituUcraina. Participanțăllii va să zburască, tutunăoară, ti contribuția Inițiativei Trei Amări prin implementarea proiectelor strateghiti di interconectare tru ateali trei sectoare clleaie ale 3SI: transport, energie și infrastructură digitală. Uidisitu cu prezidinţillea ali Românie, prezidintul Klaus Iohannis năpoi adusi aminti ti agiutorlu ali Românie tră Ucraina em la nivel bilateral, em la nivel multilateral. Tutunăoară, Klaus Iohannis va cundilleadză importanța mutrinda darea agiutorlui ti Republicii Moldova, Georgiei și Ucrainei tru gaereţllor di adirare la Uniunea Europeană. Inițiativa Trei Amări easti ună platformă politică cari adună 12 state membre ale UE ţi suntu anamisa di Amarea Adriatică, Amarea Baltică și Amarea Lae.



    ANDAMASEA – Miniștrilli di externe ali UE s’andămusescu adză Luxemburg tră să zburască turliili mutrinda scutearea milioane di tonuri di yiptu ditu Ucraina. Tru aestu kiro, Ucraina nu poate s’exporta yiptul a llei di itia a blocadăllei arusești ditu Amarea Lae. Ucraina easti unu di tu nai mărlli exportatori di yiptu ditu lume. Pisti 20 di milioane di tonuri di yiptu sunt stocate tru aestu kiro tru silozuri di itoa a invaziillei aruse. Moscova neagă iţi responsabilitate tră criza alimentară și spuni că sancțiunile occidintale suntu responsabile tră creaștirea a păhadzloru la alimente la nivel global și tră dificitlu di alimente tru țările sumdizvoltate cari au la thimelliu importurile di yipturi.



    ARIFUGAT — Inspectoratlu Polițiillei di Frontieră a dimăndă că 9.231 di cetățeni ucraineni intrară dumănică tru România, tru scădiare cu 15% andicra di dzua di ma ninti. Aproximativ 1,2 miliuñî di arifugaţ ucraineni intrară tru România di la ahuhrita a polimlui ditu Ucraina, pi 24 di şcurtu. Tru un mesaj di marcari a Zilei Mondiale a Arifugaţloru ditu 20 di cirişaru, premierlu Nicolae Ciucă aduţi aminti că România spusi solidaritate cu arifugațllii ucraineni și va lă ndreagă ma largu tuti condiţiile ţi suntu ananghi tră asigurarea integrarillei a lor sociale şi economice. Premierul nica spusi că, ditu numirlu total di arifugați ucraineni cari intrară tru România, 80.000 aleapsiră s’armână, optânda tră protecția și securitatea pi cari România u da.



    BACALAUREAT – Probili scrise a examenlui di Bacalaureat suntu programate stămâna aesta. Pisti 126 di ñilli di absolvență di liceu s-ngrăpsiră la examen, nai ma ñîcu numiru raportat di la revoluția anticomunistă ditu1989. Elevllii ţănură adză proba di limba și literatura română. Mâni va s’da examenlu di specialitate, iara miercuri va s’da examenul la ună materie la alidzeari. Gioi, elevii aparținânda a minorităților naționale va s’da testul di limba maternă.



    ALEIDZERLI DITU FRANTA – Suţata Alianței Prezidințiale centru-liberale! kiru majoritatea absolută tru Assemblée Nationale, dupu doilu tur di scrutin di dumănică a alidzerloru legislative. Coaliția al Emmanuel Macron amintă 245 di locuri, cu 40 di locuri până la amintarea a majoritatillei absoluti. Ansamblu! Va s’ampulisească cu dauă forțe di opoziție: alianța di stânga NUPES, adrată ditu partidile comunist, veardi și socialist, cari amintară 135 di locuri, și partidlu di extremă dreapta Miting Național condus di Marine Le Pen, cari amintă ca ti ciudie 89 di locuri. Neise, Ansamblu! ari dauă opțiuni: s’adară un guvern minoritar ică ună coaliție guvernamentală cu dreapta tradițională, cari amintă 61 di locuri. Cara niţi ună di tu cearei nu funcționeadză, criza politică cari vini poati s-lu facă pi prezidintu s’dizolvă Parlamentul și să organizeadză alidzeri ninti di kiro.



    Autoru: Udălu a hăbărloru


    Armânipsearea: Taşcu Lala

  • Hăbări ditu bana românească şi internaţională

    Hăbări ditu bana românească şi internaţională

    UE – Comisia Europeană feaţi urminie a statelor membre s-da ali Ucrainei și Republicii Moldova statutlu di candidat la UE, dimăndă viniri prezidintul a Comisiillei Europene, Ursula von dir Leyen. Prezidintul României, Klaus Iohannis, salută apofasea ali Comisie, spunânda că aesta easti ună jgllioată ninti ghinivinită” tră cetățeañilli a aţilor dauă state. Ma largu va s-andrupămu ascumbusiţ Ucraina, Republica Moldova și Georgia tru gaereţli a lor tra s’agiungă membri a fumeallillei Uniunillei Europene”, angrăpsi Iohannis viniri pi şingirili di socializare. Gioi, tru kirolu a vizităllei a lui la Kiev, prezidintul ali Franță, Emmanuel Macron, diclară că Franța, diadunu cu Germania, Italia și România, andrupăscu idiea tra s’da ună ş-ună” statutul di candidat ali Ucraină. Tu arada a lui, prezidintul ali Ucraină, Volodymyr Zelensky, u zuyrăpsi vizita a lidirilor ali Franță, Germanie, Italie și Românie ca hiindalui un moment istoric. Ucraina s’hărseaşti di agiutorlu a patru state europene vărtoasi, spusi Zelensky, adăvgânda că Ucraina easti ma aproapi di UE ca vărnăoară. Di altă parti, purtătorlu di zboru a Ministerlui rus di Externe, Maria Zakharova, apăndăsi la apofasea a Comisiillei, stipsinda UE că manipuleadză Ucraina tru atea ti mutreaşti adirarea la UE.



    VIZITĂ – Prezidintul a României, Klaus Iohannis, diclară viniri că NATO ari axizearea tra s-ţănă keptu la iţi fuvirseri și provocări, actuale ică yinitoare. Șeful statului s-andămusi cu Văsillelu Filip ali Belgie la baza aeriană Mihail Kogălniceanu ditu giudițul Constanța. Prezidintul Iohannis haristusi ali Belgiei tră contribuția importantă a armatăllei a llei la misiunile NATO tru România. Diadunu himu ma vărtoşi și ma hăirlătiţ tru gaeretea a noastră comună ta s’anvărtusemu securitatea a spațiului euro-atlantic și a cetățeañilor a noștri”, spusi prezidintul. Tu arada a lui, văsillelu ali Belgie și spusi nădia că polimlu ditu Ucraina va s’bitisească curundu, spunănda că agiutorlu a Occidintului va s’duc ninti şi dupu bitisearea a polimlui. NATO apăndăsi ntrăoară, adusi askeri și echipamente pe Flancul Estic. Prezența dumnilliloruavoasti aoa, militari ditu șapti văsilii NATO, alargu di văsiliili a voastre, hiinda anănghisiţ niscănti ori s’ţănă keptu a născăntoru circumstanțe dificile, dimonstreadză că solidaritatea NATO easti testată tru momenti critiţi”, spusi Văsillelu Filip. Prezidintul ali Franță, Emmanuel Macron, vizită ñiercuri și baza aeriană Mihail Kogălniceanu ditu giudiţlu Constanța. Cu aestă furñie, prezidintul Klaus Iohannis spusi că ateali dauă văsilii suntu ligate pritu ligături excelente. Cooperarea anamisa di România și Franța tru domeniul a securitatillei criscu semnificativ tru meşlli ditu soni, pi fondul a invaziillei aruse tru Ucraina, spusi prezidintul a României, exprimânda diznău pricunuştearea tră prezența a askeriloru franceze tru România și tră priloarea ali Franței tru cumandulu a gruplui di alumtă NATO tru văsilia a noastra.



    FISCALITATE – Administrația Fiscală Națională (ANAF) va s’facă ahurhinda cu 1 alunaru controali suplimentare tră examinarea a catandisiloru financiare a persoanilor tră cari ari şubei di evaziune fiscală. Șeful administrației, Lucian Heiuș, diclară viniri că ANAF află ună dheafurauă di 20 miliardi di euro anamisa di venitul estimat și aţelu diclarat tru cazlu a 560 di ñilli di persoane. Lucian Heiuș spusi că numirul a echipelor cariinspecteadză situațiile financiare va s’crească di la 22 ţi suntu tora la 100, kiro tru cari numirlu a inspectorilor va s’hibă suplimentat ma largu ahuhrinda di anlu ţi yini.



    ARiFUGAȚ – Poliția di Sinur Română dimăndă că 100.644 di persoane intrară gioi tru România, ditu cari 9.766 suntu cetățeni ucraineni. Ditu aesţă, 5.557 tricură sinurlu tru România ditu Ucraina și 1.156 ditu Moldova. Ditu 24 di şcurtu până gioi, aproximativ 1.221.710 di cetăţeni ucraineni intrară tru România.


    Autoru: Udălu a hăbărloru


    Armânipsearea: Taşcu Lala

  • Hăbări ditu bana românească şi internaţională

    Hăbări ditu bana românească şi internaţională

    COMEMORARI. Luni, cându România comemoreadză 32 di ani di la aputrusearea a minerilor viniţ București, tu dzălili di 13 și 15 cirişaru, premierul a văsiliillei Nicolae Ciuca pitricu un mesaj tru cari spuni că maratonlu-demonstrație a societatillei ţivile contra a neocomunismului fu kisatu di instigarea a românilor contra a românilor. Societatea românească vărnăoară nu lipseaşti s’agiungă victima a diversiunilor și a propagandăllei arădoacică, spuni șeflu a Guvernului a Româniillei. Aoa şi 32 di ani tru aestă dzuuă, apăndăsinda a unăllei cllimari a autorităților di atumţea, minerllii ditu Valea Jiului ditu centrul-vestul României au intervenit cu brutalitate contra protestatarilor iriñieatiţ antiguvernamentali ditu misuhorea a Bucureștiului. Patru oamiñi fură tufikisiţ și cama di 1.000 fură pliguiţ, diadunu cu ma multi arestări abuzive. Dosarlu ti volta a minerilor, pi thimellilu a curi eara pitricuţ tu giudico prezidintul di atumtea a văsiliillei Ion Iliescu, fostul premier Petre Roman și Virgil Magureanu, fostul șef al serviciului di informații a văsiliillei, lipseaşti ahurhitu di la zero după ţi fu acăţatu tru isapi rechizitoriul, nul di drept.



    TENIS. Românca Simona Halep, cap di serie a daua la turneul WTA 250 di Birmingham, agiucă adză cu Lesia Tsurenko ditu Ucraina tru primlu tur ali competiție. Tut adză, Gabriela Ruse ditu România agiucă cu Qiang Wang ditu China, kiro tru cari treia româncă ditu competiție, Sorana Cîrstea va s’agioacă marţă cu Shelby Rogers ditu SUA.



    POLIMU. Amnesty International u stipsi Rusia ti crime di polimu tru Ucraina, susțănânda că sute di ţivili fură vătămaţ tru atacuri fără ñilă cu topă crehtă contra a căsăbălui Harkov, relateadză AFP. După investigații fapti minutişu, aest ONG ti ndrepturile omului spuni că află dovedz că forțili aruse ufilisiră băruti cu dispersie interdz4să pi scară largă.


    Oameni fură vătămaţ tru casele lor și pe geadii, tru locurli di agioc și tru mirminţă, tru kirolu anda aştipta la coadă ti agiutoru uminitaru ică la ancupărări ti alimente și medicamente”, spuni un consilier principal di apandisi la criză ali Amnesty International. Acă Rusia nu easte parte niţi la Convenția mutrinda munițiile cu dispersie și niţi la Convenția mutrinda minil antipersonal, ndreptul internațional umanitar nu da izini ti atacurile fără discernământ și ufilisearea a armelor cari sunt nediscriminate prin natura a lor.



    ARIFUGAT. Aproapea 7.000 di cetățeni ucraineni intrară tru România pritu punctele a llei di sinuru dumănică, 12 cirişaru, cu 26% ma pțăñi andicra di dzua di ma ninti, dimăndă Inspectoratul General ali Poliției di Sinuru. Di la ahurhitaa a conflictului ditu Ucraina, aproximativ 1,2 miliuñi di cetățeni ucraineni intrară tru România.



    Autoru: Udălu a hăbărloru


    Armânipsearea: Taşcu Lala

  • Efectili a polimlui ditu Ucraina

    Efectili a polimlui ditu Ucraina

    Polimlu ditu Ucraina va s’influenţeadză negativ, anlu aestu, creaştirea economică mondială, ama şi inflaţia, iar proţeslu va s’lundzească şi anlu yinitoru, faţi timbihi Organizaţia ti Coopearare şi Dizvoltare Economică (OCDI).


    Tu aţelu ditu soni raportu mutrinda perspectivele economiilei mondiale, Organizaţia nu excludi nica şi ună aspărdzeari a catandisillei, cum şi alăncearea alti şocuri cari s’mintească arada economică. OCDI, cari adună 38 di văsilii dizvoltate şi cu economii tru expansiune ditu lumea tută, ş-amănă raportul di cathi anu mutrinda previziunile economiţi, publicat di arada tru meslu marţu, di itia a aputrusearillei nkisiti di Rusia contra ali Ucraina pi 24 di şcurtu, furñia aliştei amănari hiinda incertitudituea mutrinda evoluţia şi efectili economiţi a conflictului.



    OCDI prognozeadză ună creaştire a economiillei mondiale di 3% andicra di 4,5%,cât eara previziunea di ma ninti. Anlu yinitoru, creaştirea cam ava s-ayălisească, di va s’agiungă la 2,8% andicra di 3,2%, cât eara prognozat. Tru idyiulu kiro, inflaţia va s’angreacă cabaia tru economii şi tru putearea di ancupărari a populaţiillei, căţe s’aşteaptă că ea s’agiungă la 8,5% pi livel mondial, ună valoari diplo andicra di isăkili di ma ninti.



    Criza uminitară s-dizvărteaşti cum ocllilli a noştri, alăsânda dinăpoi ñilli di morţă di bagă zori ti ñilli di arifugaţ tra ş-alasă casili şi fuvirsinda redresarea economică pe cari tuţ u aştiptam după doi ani di pandimie, să spuni tru raportu.



    Influenţa majoră ali Rusie şi ali Ucraină tru economia mondială easti dată di rolul pe cari eale îlu gioacătru harea di furnizor di părmătii pi mai multi păzări. Diadunu, ateali dauă văsilii reprezintă aproapea 30% ditu exportul mondial di gărnu, 15% ti misuru, 20% ti cuprii agricole, minerale şi gaze naturale şi 11% ti exportul di petrol. Diapoa, şingirili di aprovizionare mondiale suntu tributare tră exporturli ruseşti şi ucrainene di metale şi gaze aretki. Păhadzlli a tutăloru aluştoru părmătii criscură după diclanşarea a polimlui, cu consecinţe greali ti economiili a multor văsilii. Curmarea a exporturlor di gărnu poati s’aibă ca efectu ună ixiki alimentară sertă cari s’ducă la cadialihea fănicadz umanitari tru niscănti văsilii ţi suntu pi cali di dizvultare. Ma multu, criza di cuprii tră culturli agricole va s’aibă ca efectu producţii scădzute, lucru ţi va u amplifica criza alimentară.



    Dipendintă tu nai marea parti di energie ditu Rusia, UE va s’hibă nai zñiipsită di consecinţili a conflictului di la sinurli a llei. Tru raportul OCDI, zona euro va s’nreghistreadză ună creaştire di 2,6% anlu aestu şi di 1,6 tru 2023, după ţi, ma ninti, previziona ma multu andi di diplo. Ună potenţială curmari dinăoară a livrărilor di gaze ruseşti cătră Europa, ună creaştire niacumtinată a păhadzloru la energie ili cutulburări a şingiriloru di aprovizionare oati s’aibă zñii aputrusitoari tră economiili europene. Explozia inflaţiillei poati s-ducă la crişteri dinăoară la ratili a tocurloru di cătră bănţăli ţentrale, fuvirsinda nica ma multu redresarea economică agiumtă instabilă, cuncileadză raportul.



    Autoru: Mihai Pelin


    Armânipsearea: Taşcu Lala





  • 100 di dzăli cu polimu tru Ucraina

    100 di dzăli cu polimu tru Ucraina

    Nilli di civili vătămaţ ică pliguiţ, milioane di arifugaţ, căsăbadz asparţă – ași s’veadi Ucraina la 100 di dzăli di la dibutlu ali invazie rusă. Continentul european fu distabilizat (di canda pandimia nu lli-avea distabilizată nu pţănul!), Uniunea Europeană vulusi șase pachete di sancțiuni contra Rusiillei, ordituea geopolitică mondială easte mintită, iara economia internațională easti slăghită.


    Tru tut aestu kiro, lidirul di la Kremlin, Vladimir Putin, n și cu tima largu, ostilitățile contra a ucrainenilor. Rusia aputrusi, tru aestu kiro, aproximativ 20% ditu teritoriul ali Ucraină, cari, tu arada a lui, investighează aproapea 15 di ñilli di presupusi crimi di polimu. Nică di la dibutul invaziei, pe 24 şcurtu, capitala Kiev fu bombardată vărtosu, ama nu putu s’hibă anăkisită. Herson, aproapea di Crimeea anexată ma ninti di ruși, agiundzi s’hibă pi 2 di marţu protlu mari căsăbă anăkisitu. Harkov, doilu nai ma important căsăbă ditu văsilie, easti și el bombardat cabaia multu.



    Negocierile politice bilaterale pari că nu scot utu migdani vără lucru bunu. Tru apriliu, imaginile cu masacrul di la Bucea fac anvărlgarea a planetăllei. Căsăbălu Mariupol, ligătură anamisa di Crimeea și regiunile separatiste ditu estul Ucrainei, cadi după alumte dramatice năuntrul a favricăllei di cileki Azovstal. Prezidintulu ali Ucraină, Volodimir Zelenski, pitreaţi niacumtinatu mesaje di ancurajare ti askirladzlli a lui și caftă agiutoru ditu partea a comunitatillei internaționale. SUA, G7, NATO și Uniunea Europeană ansar s’agiută, ama ş-adună arădărikili tra să s’apără. Ucraina va ta s’intră tu UE, kiro tu cari Suedia și Finlanda vor tru NATO. Moscova șantajeadză Occidintul cu dănăsearea a livrărilor di gaze naturale. Birikeatea babageană ale Ucrainei nu mata poati s’hibă exportate, ună criză alimentară profilânda-si la orizont și ţi poati s’aducă zñie a văsiliiloru nai cama anfumitati di pe glob. Iar tabloul atiloru 100 di dzăli di polimu easti alargu tra s’hibă zugrăpsitu !


    Un sondaj di opinie adratu tora ayoñea pritu români spuni că pisti 71% lugursescu Rusia căbati ti polimuul ditu Ucraina vecină, pisti 87% minduescu că lidirllii ruşi lipseaşti s’hibă condamnaţi tră crimele di polimu, iara 65% au ună păreare bună că NATO şi SUA pitrecu, cu scupo difensiv, ma multe askeri tru România.


    Easti un sondaj pro-occidintal, pro-NATO, di solidaritate andicra di linia pe cari Uniunea Europeană şi tutu spaţiu euroatlantic u acaţă calea tru aeată perioadă – spun analiști di la București. Iu, Guvernul ma largu llia misuri ti agiutari arifugaţlli: feaţi muabeti, tru primă lectură, ti un plan naţional di misuri, ase câ ucrainenii s’agiungă indipendinţi, tra ş’află un loc di lucru, ună casă, s-şi ngrăpsească cilimeañilli la şcoală şi s-poată s’nveaţă cât cama ntrăoară româna, tră s’integreadză rapid.


    Agiumsi funcţională și platforma guvernamentală di informare tră beneficiarllii di protecţie temporară. Aesti, s’adavgă ma largu la dalga babageană di empatie cari u spusi România nica di la agiundzearea a proţloru arifugaţ.


    Autoru: Roxana Vasile


    Armânipsearea: Taşcu Lala





  • Hăbări ditu bana românească şi internaţională

    Hăbări ditu bana românească şi internaţională

    Vizita. România apănghiseaşti sute di ñilli di cilimeani, mulleri și auşi cari fug di polimu, iara gaeretea faptă di populu român va s’hibă adusă aminti ca un simbol di solidaritate și mintiminille, tu kirolu anda națiunea ș’dişcllisi porțile a irinillei și libertatillei ti fraţlli a loru. Aesta fu ună diclarație transmisă sâmbătă di guvern cu itia a unei andamasi anamisa di Mădălina Turza, consilier di stat și coordonator strategic a asistențăllei umanitare tră arifugaţ, și Prima Doamnă a Statelor Unite, Jill Biden. Aesta ditu soni şi spusi andrupămintulu pan di mardzina ti agiutarea și solidaritatea statelor aflate tru caplu a kivernisearillei criza ucraineane. Ea vizită ună școală cari apănghiseaşti mulleri și cilimeani arifugaţ ditu Ucraina și s’cunoscu cu Prima Doamnă a României, Carmen Iohannis. Viniri, anda agiumsi tru România, dr. Bidin vizită baza aeriană Mihail Kogălniceanu ditu sud-estul României, iu s’andamusi cu armata americană. Vizita a llei tru România s’fati ti ma ptănu di doi meşi di anda eara vinită viţeprezidinta Kamala Harris. După România, ea nkisi tru Slovacia tră s’lu spună agiutorlu ali administrație americane tră arifugaţlli ucraineni.



    Arifugaţ. Pisti 9.000 di cetățeni ucraineni tricură sâmbătă sinurlu tru România, tru creaștere cu pisti 12% andicra di dzua precedintă. 5.000 intrară pritu sinurlu cu Ucraina, iara alanţă pritu sinurlu moldo-românu. Di la huhrita ali aputruseari aruse ditu 24 di şcurtu și până tru 7 mai, pisti 884.000 di cetățeni ucraineni tricură sinurlu tru România viţină. Poliția di sinuru română diclară că ari suplimentată numirlu di personal și controalele la sinuru suntu fapti cu hăiri.



    Ucraina. Marea Britanie diclară că va s’ada unu agiutoru militar suplimentar ali Ucraină tru valoare di 1,3 miliardi di lire sterline. Hăbarea fu faptă nintea ali ună andamasi pritu link vidio a lidirilor G7 cu prezidintulu ucrainean Volodymyr Zelensky. Aestu easti nai cama mari pitricut di Marea Britanie tru un conflict di după Irak și Afganistan. NATO lugurseaşti că polimuul a Rusiillei contra ali Ucrainei nu va s’bitisească curundu, ama că aesta ditu soni va s’hibă tru amprotusa și NATO va s’da asistență, diclară secretarul genearal al Alianței, Jens Stoltenberg. Misiunea prinţipală a NATO easti di preveniri arăspândirea a polimuului nafoara ali Ucraină și tra s’ñîcureadză riscurile pritu apărare colectivă și discurajare și anvărtuşearea a pozițiilor a llei pe flancul estic. Stoltenberg spusi că Germania lu ari arolu principal tru aeastă misiune. La sol, Ucraina bombardă pozițiile arusești pe Nisia a Priciloru, cari easti la aproximativ 45 km di România. Tutunăoară, s-duc ninti eforturile diplomatiţi tra ş’ascapă alumtătorllii acăţaţ tru oțelăria Azovstal, aţelu ditu soni sturu a forțelor ucrainene ditu căsăbălu-port Mariupol, după ţi ultimii ţivilli fură purtaţ sâmbătă.



    Yiurtuseari. Europa di Vest sărbăturrtiseaşti adză 77 di ani di la bitisita a Doilui Polimu Mondial. Tru Franța, iu aesta easti sărbătoare națională, s’ţănu ţeremonii la mirminţălli militari și la memoriale di polimu, iara prezidintulu Emmanuel Macron dipune lilici la ayalma a generalului Charles di Gaulle și la murmintul a askirlălui nicunuscut di sum Arcul di Triumf. Sărbătorile adzuăllei di 8 nica s’tănu anlu aestu tru un context internațional apresu di itia a polimlui ditu Ucraina, aliații di aoa şi 77 di ani ocupânda tora poziții diferite. Sâmbătă, cându diadi giuratlu ti doilu mandat, prezidintulu Macron cundille ananghea a unitatillei europene tra s’tănă keptu a provocărilor aluştui secol.



    Autoru: Udălu a hăbărloru


    Armânipsearea: Taşcu Lala

  • Plan european tră arifugaţ

    Plan european tră arifugaţ

    Miniştrilli europeni di Interne, andamusiţ la Bruxelles tru Consiliu extraordinar, aprobară, luni, un plan tru dzaţi puncte tră ună ma bună coordonare tru cazul arifugaţlor ucraineni. Planul pruveadi s’hibă ndreaptă ntrăoară ună platformă di nregistrare temporară a aţiloru cari intră tru Uniune, s’hibă dizvoltate ţentre di transport a arifugaţlor, realizate ună hartă a capacităţilor di aprukeari ditu statele membre şi un indix a necesităţilor ditu cathi văsilie europeană.



    Tru paralel, pe fondul a n4scăntoru indiţii ligate di piriclliulu a traficului di hiințe umane, fu activată platforma europeană multidisciplinară contra fuvirserloru di crimă organizată, iar aEuropol ndrupaşti autorităţile ditu văsiliile Uniunillei tru aestă dumeni.



    Uidisitu cu spusa a comisarului european Ylva Johansson, până tora, aproapea 3,8 milioane di oameni, maxusu, mulleri, cilimeañi şi auşi, fudziră ditu calea ofensivăllei ruse ditu Ucraina. Numirlu a aţiloru ţi agiungu cathi dzuuă tru Uniunea Europeană s-ñîcură di la 200 di nilli — kipita a dalgăllei di arifugaţ, la aproapea 40 di nilli, tu aesta oară. Nai ma mulță oamiñi aleapsiră s’fugă tru Polonia, diapoa Austria și Cehia, tră atea, dna Ylva Johansson mindueasti că arifugaţlli lipseaşti s’hibă anvurayeaţ s’aleagă ca distinații și alti văsilii europene. Nu ari cote di repartizare, iara, tru aestă oară, discuțiile ditu văsiliile membre ale Uniuni tră ñîcurarea a fortumăllei ti statili inclusiv non-UE di la sinurli cu Ucraina au la bază maş voluntariatul. Ase, dija, Franța, Germania, Austria și Olanda să spusiră etimi s’prillea aproapea 15 nilli ditu arifugaţ ditu ñica și oarfăna Republică Moldova, aputrusită di dalga multu mari di ucraineni. Tru România, viţină și ea cu Ucraina, intrară aproapea 600 di nilli di persoane, ama nai ma multe maş cu tritearea către vestul a Europăllei.



    Pe fondul acțiunilor di agiutari nkisiti di Statul român, luni, Senatul di la București adoptă ună ordonanţă di urgenţă cari apufuseaşti tra s’da agiutoru şi asistenţă umanitară cetăţenilor xeñi ţi yinu ditu Ucraina aflaţi tru greaua catastisi. Forul dicizional tru aestu caz easti Camera a Diputaţilor.



    Tru aestu kiro, vizitele a comisarilor europeni la București suntu ună dupu alantă. Tu ahurhita aliştei săptămâni fu arada a diținătorului portofoliului Economiei, Paolo Gentiloni, s’facă muabeti cu autoritățile române, integrarea arifugaţlor pi piața lucurlui, tru sistemul şcolar, di asigurări sociale şi di sănătate hiinda unu ditu subiecte. Prezidintulu român, Klaus Iohannis, căftă, tru cadrul aali andamasi cu oaspili di la Bruxelles, flexibilitate tru ligătură cu resursili financiare niufilisiti tru perioada 2014-2020, atea turlie tra s’hibă ufilisiti tră kivernisearea a crizei arifugaţlor ucraineni. Neise, Comisia Europeană ari naeti s’bagă la dispoziţie până la 17 miliardi di euro, ditu cari ună parte suntu ditu fonduri bugetare niufilisiti tru exerciţiul financiar adusu aminti, tră văsiliile cari prillau nai ma mulţă arifugaţ.



    Autor: Corina Cristea


    Armânipsearia: Taşcu Lala






































































  • Planu naţionalu tră arifugaţ

    Planu naţionalu tră arifugaţ

    10 miliuñi di ucraineni, dimi ma multu di un cirecu din populaţie, fură anănghisiţ ta ş-alasă casili di itia a polimlui nkisitu di Rusia aoa şi aproapea un mesu. Cifra, cari zburaşti di proporţiile a crizăllei umañitare fu dimandata di Analtulu comisariat ONU tră arifugaţ. Aproapea 90% ditu arifugaţ suntu mulleri şi cilimeañi, tru condiţiile tru cari bărbaţllii ucraineni cu ilikia anamisa di 18 şi 60 di añi au nu au izini ta s’fugă ditu văsilie şi potu s’hibă cllimaţ ta s’alumtă. UNICEF ălu adavgă aestu tablou dramatic şi faţi timbihi căţe cama di ună miliuni şi giumitati di cilimeañi suntu anamisa di aţelli cari fudziră tu xinatati. Piriclliurli di trafic şi exploatare a oamiñiloru suntu tru creaştere, faţi timbihi orgañizaţia. Acă nu este distinaţia prinţipală a ucrainenilor cari ş’alasă văsilia ta s’ascapă di taxiratea cu polimlu, România apruke sute di ñilli di arifugaţ, iara turlia tru cari eara mutriţ fu aprukeată ti bunu di partenerllii a Bucureştiului. Comisia Europeană va s’pitreacă stămăna aesta tru România ună parei cari s’facă isapi hargili ţi li avu guvernul cu arifugaţlli ucraineni şi s’ndreagă turlia di pălteari a aluştoru hărgi.



    Purtătorlu di zboru a guvernului, Dan Cărbunaru, spusi că protili căftări di decontare a hărgiloru ţi li feaţi România până tora fură pitricuti Bruxelles.


    Dan Cărbunaru: “Suntu 30,5 miliuñi di euro ţi fură hărgiuiţ di di văsilia noastră uidisitu cu protili isăki tru kivernisearea a fluxurilor di arifugaţ. Structurile a hargiloru suntu complexe, tră itia că nu acaţă tu isapi maş hărgili di cazare şi hrană. Guvernul apufusi s’asiguripsească transportu fără s’păltească tră arifugallţi cari intră tru România. Mulţă di elli aleg s’iasă din văsilia noastră I pritu Bulgaria, i pritu Ungaria”.



    Di altă altă parte, executivlu ndreadzi un plan naţional tră andruparea a arifugaţlor cari viniră tru văsilie. Elli va s’hibă agiutaţ di autorităţ ta ş-află unu locu di lucru, s’aibă izini la asistenţă medicală, iara cilimeañii la educaţie. Şasi parei di lucru va s’kivernisească problemili a arifugaţlor ucraineni cari apufusescu s’armână. Aestea va s’aibă ngătanu zonele nevralghiţi, cum suntu educaţia, sănătatea, intrarea pi pazarea di lucru, acceslu locativ, agiutarea a persoanelor vulnerabile, maxusu a cilimeañilor. Consilierlu di stat Mădălina Turza spuni că aesti parei va s’ndreagă tu şcurtu kiro un plan di misuri pi kiro di mesi şi lungu cari va s’da izini ali României s’intră, ditu meslu apriuru, tru faza a daua di apandisi umañitară.



    Mădălina Turza: “Faza a daua ari ligătură cu dizvoltarea serviţiilor di calitate şi a unei aumbrelă di protecţie efectivă pi kiro di mesi şi lungu tră arifugaţlli ditu România. Elli suntu şi va s’hibă beneficiari di protecţie temporară”. Aproapea 80 di ñilli di cetăţeni ucraineni aleapsiră s’armână tru România, iara ditu aeşţa, pisti 4.000 feaţiră căftarea ti azil.



    Autor: Stefan Stoica


    Armânipsearia: Taşcu Lala





























































  • România – creastirea agiutorlui tră arifugaţ

    România – creastirea agiutorlui tră arifugaţ

    Pisti 3 milioane di persoane fudziră, pănă tora ditu Ucraina, di itia a polimlui. Easti zborlu ti aţeali cari fudziră ditu văsilie, după ţi fu călcată di forţele ruse, pi 24 di şcurtu, nu şi di aţeali cari s-purtară năuntrulu a sinurloru. Ditu aţelli aproximativ 3 milioane di arifugaţ, aproapea giumitate sunt cilimeañi. Polonia apruke nai ma mulţă ucraineni – circa 1,8 milioane, alti destinaţii iu s-ducu aţelli cari fug ditu calea a polimlui hiinda Republica Moldova și România. Pritu România aleapsiră să s’arifugiadză aproapea giumitate di milion di ucraineni, ama majoritatea maş u tranzitară pi calea cătă ascăpitata a Europăllei.



    Tu kirolu anda s’duţi ninti invazia ruse, autorităţile di la București s’ndregu s’ţănă keptu a unăllei dalgă tut ma mari di arifugaţ. Guvernul dimanda ca ari naeti s’ndreagă nica două centre di colectare şi transport a agiutoarelor umanitare ti Ucraina, pi ninga aţelu cari easti tu lucru Suceava. Unu va s’hiba opearaţional tru nord – vest, la Sighetu Marmaţiei, alantu tru sud-est – la Isaccea, pi Dunăre, dauli puncti di triţeari a sinurlui cu Ucraina.



    La Isaccea s-dusi marță şi premierul Nicolae Ciucă, cari declară că easti posibil s’hibă adusi nica dauă bacuri, tră s’lli-agiută arifugaţlli s’treacă ma ayoñea tru România:


    “Anaparti di sinuru ari ma mulţă cetăţeni ucraineni cari aşteaptă s’fugă ditu văsilie şi atumţea zburămu s’videmu cari potu s’hibă posibilităţli di procesare şi di purtari tru oara tru cari numirlu va s’crească. Cu un singur bac easti limpidu că nu putem s’asigurăm ună fluenţă ma mare şi nviţămu di la Ministerul a Transporturilor că ari ună rezervă la Galaţi şi pot s’hibă băgati la dispoziţie ma multe bacuri pritu cari s’asiguripsească un ritmo ma mare di treaţiri.”



    Pi di altă parte, arifugaţlli ditu Ucraina au acces la tuti serviciile medicale şi programele di sănătate ditu România, idyea cu a cetăţenilor români. La nivel naţional sunt disponibile 3.300 di locuri tră pliguiţ şi persoane arifugate cari au ananghi di intervenţii chirurgicale.


    La București, Gara di Nord easti unu di nai ma importante centre di agiutor tră arifugaţ. Di aproapea dauă stămâni, mulţă ucraineni yinu cu trenul şi mulţă nu ştiu cătă iu s’ducă. Sunt agiutaţ di reprezentanţă a primăriillei și di voluntari, cari lă da hrană şi variante di cazare temporară.


    Deapoa, un studiu spuni că pisti giumitate ditu români au cilăstăsită tru acţiuni di andrupari şi agiutari a arifugaţlor ucraineni, iara pisti 8 ditu 10 spun că România fu proactivă tru agiutorul dat. Nu lipseaşti s’hibă agărşitu sectorul non-guvernamental, cari nkisi năi campanii ică ș-alăxi programele tru dizvarteari, tră agiutarea atiloru ti au ananghi.


    “Easti ti alavdari cât ayoñea s’ascumbusiră româñilli, asociaţiile şi organizaţiile di la declanşarea a polimlui ditu Ucraina, pritu aţea ca deadira alimente, asigurara servici di transport, cazare şi traduţire.” – yilipseasti studiul, uidisitu cu cari, ama, 55% ditu români să spunu fara di nadie ti yinitorlu şi siguranţa văsiliillei viţină.



    Autor: Corina Cristea


    Armânipsearia: Taşcu Lala









































































  • Hăbări ditu bana românească şi internaţională

    Hăbări ditu bana românească şi internaţională

    Vizita. Ministrul belgian ali Apărari, Ludivine Didondir, easti vinitu adză tru România, iu va s’viziteadza, diadunu cu omologul a lui român, Vasile Dăncu, Baza 57 Aeriană di la Mihail Kogălniceanu (sud-est). Elemente ale ditașamentului belgian, parte a Forței di apandisi a NATO (NRF) activată di Consiliul Nord-Atlantic pi 25 scurtu, agiumsiră tru România pi 7 marţu. Convoiul militar andrupasti ditașamentului francez al Forței di Apandisi NATO, ţi easti arădăpsitu la Baza 57 Aeriană. NATO activă planuri di apărare tră s’anvartuseadza comanda și controlul a forțelor aliate și tră s’licsureadza apandisea rapida a capabilităților militare mardzina di sinurli aliate. Tru total, 500 di askirladz francezi și 300 di askirladz belgieni, parte ditu componenta terestră a Forțăllei di apandisi a NATO, va s’ndrupasca armata româna cu scupolu ta s’anvartuseadza Flancul Estic al Alianțăllei.



    Arifugaţ. Miniștrilli sănătatillei ditu UE s’aduna adza tru una vidioconferință tră ş’coordoneadza acțiunile di aprukeari a arifugaţloru pliguiţ di polimu și landzidz croniţ ditu Ucraina. Andamausea fu convocată di ministrul francez a sănătatillei Olivier Véran, a curi vasilie u ari președinția di șasi mesi a Consiliului UE. Uidisitu cu Parislu, easti ananghi ti una apandisi coordonata și cu besa pi solidaritate ditu partea Uniunii la consecințele tra sănătatii a agresiunillei militare ali Rusiei contra a Ucrainei, di itia ca s’așteaptă ca capacitățile di mutreari ngatanu a vasiliiloru viţini s’hiba nastricuti tu scurtu kiro. Prioritatea va s’hiba asigurarea continuitatilei asistenței medicale tră persoanili strămutate, di itia ca aproapea trei milioane di ucraineni au vgata ditu vasilie. Statele europeane mardziniti cu Ucraina, inclusiv România, va s-poata s’ăşi spună minutişu limitele tră cathi turlie di pacient.



    Sinur. Poliția di Sinuru Română raportă că pisti 66 di ñilli di persoane intrară luni tru România, ditu cari aproapea 14 ñilli di cetățeni ucraineni, tru scădiare cu 4,8% andicra di dzuua precedintă. Di anda nkisi polimlu, tru România intrară 425.786 di cetăţeni ucraineni. Majoritatea tranzitară văsilia și s-ndriptară cătră statele vest-europeane.



    Ucraina. Aproapea tutu avansulu ali Rusie fu danasitu di ndaua dzali, cu tuti bombardamentili niacumtinati, diclară Dipartamentul di Stat al SUA. Uidisitu cu aesti isaki, rușii nu au niţi superioritate aeriană, niţi control tru marlli casabadz ali Ucraină. Tru aistatahinima, misuhorea a Kievului fu zdrunţinată di ma multe explozii vartoasi, ama nu easti limbidu disi fu una ataca rusesc ica halatlu di la sistemele di apărare aeriană ucraineană, dimandă BBC. Banatorlli a casabalui s’ndregu tră un posibil asediu. Ucraina stipseaşti Rusia că arca topi tu oamiñi. Șeful a Organizațillei tră Securitate și Cooperare tru Europa (OSCE), ministrul polonez di externe Zbigniew Rau, spusi ca atacurle ali Rusie contra a ţivilliloru ucraineni suntu lugursiti terorism di stat. El mindueasti că trupile rusești ahurhira s’ataca populația civilă și infrastructura tră să-lli aspara pi ucraineni. Diplomatlu cafta ali Rusie s’acaţă unu dialog tra s’afla una cearei iriñeatica. Negocierile anamisa dit Ucraina și Rusia ari cabilea s’ahurheasca adza.








    Autoru: Udălu a hăbărloru

    Armânipsearea: Taşcu Lala



  • Ma mărli evenimenti a stămânăllei ţi tricu 06.03 – 12.03.2022

    Ma mărli evenimenti a stămânăllei ţi tricu 06.03 – 12.03.2022

    Prezidentulu României, Klaus Iohannis, prezentu la summit-lu di la Versailles


    România fu reprezentată di prezidentulu Klaus Iohannis la summitul European di primuveară organizat la Versailles, la cari discuțiile avură tu amprotusa polimlu ditu Ucraina, reducerea dipendinţei Europei di gazul rusesc şi apărarea comună. Văsilia-nicukiră ali andamasi, Franţa, și spusi vrearea di construcţie a unei reale suvearanitati şi autonomii a Uniunillei, inclusiv sum aspect energetic, tru contextul candilicat şi dramatic a invazillei ruse tru Ucraina. Lidirllii europeni napoi adusiră aminti că UE va s’da protecţie a tutulor arifugaţloru ucraineni și csftară ali Rusie s’tiñisească regulile umanitare internaţionale. Tru domeniul energetic, obiectivul easti ñîcurarea dipendinţăllei di gazele şi petrolul ditu Rusia până tru punctul tru cari nascanti văsilii va ds’agiungă s’nu mata ancupara hidrocarburi di la ruşi.


    Prezidintulu a Româniillei, Klaus Iohannis, diclară că, ahât ahăt kiră cătu va s’ţănă polimlu, păhazlli la energie va s’crească, antrenânda şi alte scucunkiri. Ti aţea, Guvernul di la București va s’u crească ntrăoară producția di energie electrică. Tu aesta noima, Executivul apufusi s’da cali diznău, di urgență, la niscanti capacități di producție la Complexul Energetic Oltenia, ditu sudul văsiliillei. Aoa poati s’intră tru funcțiune, tru perioada yinitoare, nica una turbină cari s’producă 300 di MW. Tutunăoară, pritu finalizarea a unei investiții di la Centrala Iernut (centru), până la bitisita aluştui an va s’producă alță 210 MW.



    Vizită americană la nivel analtu la Bucureşti


    Viţeprezidinta Statelor Unite ale Americii, Kamala Harris, fu aştiptata, vineri, la Bucureşti, di prezidintulu Klaus Iohannis. După muabeţ tête-à-tête şi oficiale tru cadru lărdzit, aţelli doi feaţiră diclaraţii di presă comune. România fu extraordinară tru filotimia şi curajul dimonstrate tru contextul conflictului Rusia-Ucraina — diclară dna Harris, cari adăvgă că tută lumea vidzu agiutorlu pe cari românii lu-diadiră a arifugaţloru.


    Tu arada a lui, şeful statului român cundille că NATO va s’acţioneadză fără s’tragă mănă ti apărarea a cathi unui stat aliat, inclusiv a Româniillei, el aprukinda asigurări mutrinda angajamentul SUA andicra di articolul 5 a Tratatului Atlanticului di Nord. Tru minduita-a Bucureştiului, prezenţa tru România a viţeprezidintului Kamala Harris reconfirmă soliditatea Parteneriatului strategic bilateral şi angajamentul niminatu al SUA andicra di securitatea României şi a aliaţilor NATO di pe Flancul Estic. Vizita yilipseaşti, tutunăoară, aprecierea administraţiei americane tră aboramaea României tru contextul a fuvirserloru actuale di securitate generate di agresiunea Rusiei tru Ucraina, cum şi tru kivernisearea fluxurilor di arifugaţ di la sinuri şi amaea di asistenţă umanitară.



    România ndrupaşti arifugaţlli ucraineni


    Di la ahurhita a invaziillei ruse, pisti 350.000 di arifugaţ ucraineni tricură sinurli ali României. Ditu aeşţa, aproapea două cirecuri fudziră ditu văsilie ta s’agiungă tru vestul Europăllei. Comisarul european tră agiutorul umanitar şi kivernisearea crizelor, Janez Lenarčič, haristusi, gioi, după ună vizită tru România, tră eforturile pe cari Bucureștiul le faţi tru agiutorlu a arifugaţloru. Dimnitarul european vizit4 Centrul di protecţie civilă di la Suceava şi punctul di triţeari a sinurlui Siret. “Europa s’ampuliseaşti cu nai ma mare criză umanitară di la al Doilea Polim Mondialˮ, diclară Janez Lenarčič. După una andamasi cu ministrul di Interne român, Lucian Bodi, el menţionă că Uniunea Europeană da agiutoru tră persoanele cari fugu ditu Ucraina, ama şi tră ţările viţine cari lli-apănghisescu.


    Comisarul s-andamausi şi cu prim-ministrul Nicolae Ciucă, cari cundille importanţa agiutorlui european tră România şi Republica Moldova (ex-sovietică, majoritar românofonă), ti kivernisearea a dalgăllei di arifugaţ. Ti mira a arifugaţloru avură muabeti, luni, la Bucureşti, și şefii diplomaţiilor ditu România şi Canada, Bogdan Aurescu şi Mélanie Joly. Oficialu canadian haristusi a partillei române tră eforturile di viglleari tuti persoanele anănghisiti s’fugă ditu Ucraina di itia a agresiunii militare ruse, inclusiv pe aţelli 600 di cetăţeni canadieni cari tranzitaă teritoriul românesc tru siguranţă.


    Luni, Guvernul di la Bucureşti aprobă năi misuri tră arifugaţ. Ase, tutţ cilimeañilli ucraineni aflaţ pe teritoriul României va s’aibă ndreptu la educaţie tru unităţile di truvăţământ ditu ţară tru idyili condiţii cu preşcolarii şi elevii români. Ei vor avea şi ndreptul la cazare gratuită tru internatele şcolare, ndrept di alocaţie di hrană, cum şi ndrept di ti s’la da rechizite, strañe, ncălţăminte şi manuale.


    Misuri adoptate di executiv mutrescu şi persoanele tu ilikie i cu dizabilităţi cari agiumsiră tru România tnsuţite i niansuţăte şi cari pot s’caftă agiutoru di la serviciili sociale. Nu tru ultimul rând, cetăţenii ucraineni cari vor să muncească tru România o vor putea face. Pe di altă parte, Crucea Roşie Română a trimis, tru această săptămână, tru Ucraina, spre Cernăuţi, ajutoare constând tru alimente di bază greu perisabile, materiale sanitare, aparatură medicală, medicamente, tru sprijinul persoanelor afectate di polim. Nai ma marea problemă tru localităţile oarfani ditu Ucraina, aflate la sinuru cu România, u reprezintă ixikea a alimentelor.



    România a ieșit ditu catandisea di alertă impusă di pandimia di Covid-19


    Catandisea di alertă impusă tru România di itia a pandimiei di coronavirus fu curmata tru aestă săptămână, la aproapea doi ani di când fu instituită prima oara, pe 15 mai 2020. Ma ninti, kiro di doi meşi, România eara tu catandisi di ananghi. Di ñiercuri, niţi ună restricţie anti-COVID numata easti tru practico şi numata easti bagata niţi ună regulă tră prevenirea arăspândiarillei coronavirusului. Unăoară cu danasearea a catandisillei di alertă, prezentarea certificatului verdi numata easti condiţie di acces tru vără spaţiu şi niţi la intrarea tru văsilie, di itia ca numata s’baga reguli di izolare sau carantinare. Documentul easti, ama, ufilisitoru aţiloru cari călătoresc tru ţări iu aro reglementări tru aest noima, certificatele emise tru România având valabilitate până la bitisita a anului. Ministerul Sănătăţii recomandă, ma largu, purtarea prusupidallei sanitare tru spaţiile aglomearate, di itia ca nica ari transmitere comunitară a virusului. Până tora, isapea spuni aproape 2,78 milioane di cazuri di infectare cu SARS-CoV-2 tru România si pisti 64 di ñilli di dicese asociate COVID-19.



    Autoru: Leyla Cheamil, Roxana Vasile


    Armânipsearea: Taşcu Lala







  • Focus pi arifugaţ

    Focus pi arifugaţ

    Continentul european s’ampuliseaşti cu nai marea criză umanitară di la al Doilea Polimu Mondial, diclară, gioi, la București, comisarul european tră agiutor umanitar şi kivernisearea a crizelor, Janez Lenarcic. El sumlinie că agresiunea “ilegală, nijustificată şi nprovocată” a Rusillei la adresa a Ucrainăllei aduţi ună trăñipseari multumari, iara, ca tru iţi polimu, civilii păltescu nai marli păhă. Lenarcic spusi că ari cama di două milioane di arifugaţ ditu Ucraina cari yin tru Uniunea Europeană, un milion tu săptămână. Tru aest context, el sumlinie agiuorlu comunitar tră persoanele cari s’arifugiadză şi tră văsiliili viţine cari lli’apanghisescu.


    Comisia Europeană activeadză pi ma multe fronturi, fură mobilizate fonduri iniţiale tră agiutor umanitar, sum auspiciile ONU, iara aestă finanţare tră trei meşi easti acutotalui asigurată, preciză oficialul di la Bruxelles. Valoarea agiutorului dat agiundzi la pisti 100 di milioane di euro.


    Comisarul european adusi aminti şi di crearea hub-urilor logistiţi tru Polonia, România şi Slovacia. Janez Lenarcic cundille că România fu unu ditu membrii nai ma activi şi constructivi ditu Uniunea Europeană tru aţea ţi mutreaşti contribuţia la mecanismul di protecţie civilă.



    Ministrul român di Interne, Lucian Bodi, diclară, tu arada a lui, că România va la da ma largu asistenţă umanitară atiloru cari fug ditu calea polimlui. El exighisi că, până tora, guvernul român ahărdzi pisti 40 di milioane di euro tră s’kivernisimu taberele mobile distinate arifugaţlor și tră s’lă păltească cazarea şi hrana.



    Miniştrii a lucurlui ditu Cehia, Polonia, Estonia, Lituania, Letonia şi România simnară gioi ună diclaraţie comună pritu cari s’ angajeadză s’coopereadză tră s’lli-agiută pi arifugaţi ditu Ucraina să s’integreadză pi piaţa lucurlui şi tru societate, tu kirolu a conflictului armat. Tut aieri, ministrul român ali educaţiei, Sorin Cîmpeanu, dimăndă că preşcolarii, elevii şi studinţii ucraineni arifugaţ tru România va s’poată să s’ngrăpsească tru unităţile di nvăţământu. Elli va s’aibă idyilu ndrepturi cu aţeali a cetăţenilor români, di la cazare şi până la burse.


    Pricunuştemu a guvernelor Republicii Moldova şi României, cum şi a tutulor ţărilor truvvăsiliiloru viţini cu Ucraina, tră apandisea a loru iruşi ma si tra fiotimie, diclară Lars Johan Lonnback, şeflu a misiunillei Organizaţiei Internaţionale tră Migraţie la Chișinău.


    Prioritatea numirul ună easti ta s’nă asiguripsimu că tuţ aţelli cari fug ditu calea polimlui s’ hărsescu di protecţie, apanghiu, ananghiseri di cafi dzuua şi servicii di ndrupamintu, inclusiv asistenţă psihosocială, sumlinie diplomatul.



    Tru dauli săptămâni ditu soni, tru România intraă pisti 350 di ñilli di arifugaţ ditu Ucraina, majoritatea hiinda tru tranzitu.




    Autoru: Eugen Coroianu


    Armânipsearea: Taşcu Lala






  • Comisarlu european tră Afaceri Interni, Ylva Johansson, vizită Bucuresti

    Comisarlu european tră Afaceri Interni, Ylva Johansson, vizită Bucuresti

    Comisarlu european tră Afaceri Interne, Ylva Johansson, easti vinită adză, tru giudeţlu Suceava tră s’veadă catandisea-a arifugaţloru ucraineni cari yin tru România.


    Bucureşti, ea easti aştiptată di prezidentulu Klaus Iohannis şi di premierlu Nicolae Ciucă şi s’andămuseaşti cu ministrul di Interne, Lucian Bode.


    Dzăţ di nilli di cetăţeni ucraineni tricură tru România. Numirul aluştor criscu, ahurhinda di dumănică după-prăndzu, după ţi partea ucraineană simplifică proţedurle di tranzitare a yimbrukillei.


    Di altă parti, româñilli yin tru agiutorul oamiñilor ditu Ucraina cari fură anănghisiţ ta ş-alasă casile, tra s’ascapă ditu calea a polimlui. Campanii di adunari a donaţiilor suntu andreapti tru tută văsilia, iara voluntarlli fac gaereţ tra s’agiungă agiutoarili tu locărli di sinuru.


    Di altă parte, Ministerlu Apărarillei Naţionale andreapsi tuti aţeali 11 di spitale militare ditu subordini tră s’asiguripsească asistenţa şi tratamentul medical tră militarlli pliguiţ ditu Ucraina.


    Tutunăoară, di dumănică, Centrul di Transfuzii Sanguini ditu curtea Spitalui Universitar di Urgenţă Militar Central di Bucureşti easti dişcllisu tră donari di sândzu tra s’agiută militarlli pliguiţ.



    Autor: Roxana Vasile


    Armânipsearia: Taşcu Lala