Tag: hăpsani

  • Ma mărli evenimenti a stămănăllei ţi tricu 11.07.2021 – 17.07.2021

    Ma mărli evenimenti a stămănăllei ţi tricu 11.07.2021 – 17.07.2021


    Numiru ñicu di infectări, voli scădzută tră vaccinari


    Tru România fu prilundzită, tru ahurhita a stămânăllei, cu nica unu mesu, catastisea di alertă. Apofasea vini maş cu ună goală alăxeari, atea ţi mutreaşti perioada tra cari suntu aplicabili exceptărli di la misurli di preveniri şi controlu arăspândearea a COVID-19 tra persoanili cari tricură pritu lăngoari. Aestă creaşti di la 90 la 180 di dzăli dupu data a confirmarillei infectarea cu SARS-CoV-2. Aţelli cari fură diagnosticaţ tru şasilli meşi ditu soni pot s’llia parti la competiţiili sportivi disvărtiti tru spaţii dişcllisi, la spectacoli, conţerti, evenimenti culturali organizate tru aeru libiru, cum şi la numţă, pătigiuñi cari s’ţănu tu locuri ncllisi. Numirlu a infectărloru la nivelu naţionalu armasi scădzutu, di ordinlu a dzătloru, alliumtrea criscură asparizmili că naua lumaki Delta, cari s’arăspândeaşte iruşi, maxusu tu ascăpitata-a continentului, va s’agiungă dominantă, ti di toamnă, şi tru România. Iara populaţia, cu tuti apelurli constante şi a campaniilor pro-vaccinare, nu s’ayuñiuseaşti la ţentrili di imunizare. Praglu di 5 miliuñi di români vaccinaţ cu dauli dozi nu fu agiumtu niţi tora, dupu unu mesu şi giumitati di la vadelu ţi ş’lu avea pripusă, cu multi nădii autorităţli. Cara Franţa şi Gărţia apufusiră s’lă bagă zori a cadriloru medicali vaccinarea obligatorie, guvernul di Bucureşti s’mindueaşti ună turlie ta să-lli penalizeadză financiaru lucrătorlli ditu sistem cari nu voru să s’imunizeadză, dimi caftănda-lă ta ş’păltească ditu gepea a loru testili obligatorii. Di altă parte, di marţă, pasagerlli cari agiungu pi Aeroportul Henri Coandă ditu văsilii ţi suntu pi lista galbină şi au certificatu digitalu european COVID ică un testu PCR pot s’ufilisească fluxul veardi, fără control sanitar. Idyea cali poati s’hibă ufilisită şi di aţelli cari yin ditu statili ţi suntu pi lista aroşi şi au certificatlu. Certificatili digitali emise di Marea Britanie ica ditu stati ţi nu suntu tru UE nu suntu valabili.



    România prăxită agiundzi un proiectu comun prezidenţille-guvernu


    Executivlu di centru-dreapta di Bucureşti ş-lu lo ti borgi aestă stămână, proiectul “România prăxită”, iniţiat di preşeditutele Klaus Iohannis. Easti unul ambiţios, ce vizează îmbunătăţirea infrastructurii şcolare şi creastirea calităţii pregătirii didactice şi a actului educaţional. Executivul îşi propune ca, până la 1 octombrie, să finalizeze pachetul legislativ pe baza căruia să se diruleze această iniţiativă. “O ţară pe diplin dizvoltată şi cu o dimocraţie consolidată are o populaţie prăxită şi corect informată. Nu putem s’nidzemu ma largu cu rati ahâtu mări di abandon, analfabetism funcţional şi ştiinţific”, feaţi timbihi şeflu a statlui. Obiectivele principale suntu, dimi, scădearea a ratăllei di fudzeari timpurie ditu sculie, ñicşurarea a ratăllei di analfabetism funcţional di la 50 la 20% până tu bitisita a dekeniului, asigurarea axizerloru digitale di bază emu tru cazlu a profesorlor, emu a elevlor, dizvoltarea nvviţămintului profesional, cum şi creastirea a numirlui di absolvenţ di studii superioari. Păradzlli tră aestu proiect va s’yină ditu Planlu Naţional di Redresari şi Rezilienţă şi di la bugetlu di stat.



    Bucureştiul salută amintaticlu electoralu a forţiloru di dreapta di Chişinău


    Partidul Acţiune şi Solidaritate, thimilliusitu di prezidenta reformistă şi pro-europeană Maia Sandu, poati s’adară singur guvernul şi va s’domină legislativlu ali Ripublica Moldova, după victoria fără preţedentu la alidzerli ninti di kiro dinintea a comuniştilor şi socialiştilor. Istoria a ñiclui cratu, viţinu ditu apirită cu România şi ligatu di ea pritu limbă şi cultură, poati să s’alăxească tora radical, iara Bucureştiul năpoi lu spsui, susto, agiutorlu tra reformili şi imnaticlu european tăxiti di Maia Sandu şi formaţiunea a llei politică. Prezidenţillea ălli hiritisi cetăţeañilli moldoveni tra spiritlu civic şi opţiunea limbidă tra reformi, stat di dreptu şi integrari europeană, iara pi Maia Sandu tra curayiu, perseverenţă şi viziuni. Şi premierlu Florin Cîţu pitricu hiratimati şi andrupămintu tra reforme. Ministerul român di Externe salută victoria a forţilor europene şi pro-reformisti şi easti cu nădie că la Chişinău va s’hibă adratu cătu cama ntrăoară un guvernu cari s’ndrupască abordarea pro-europeană.



    Fostul lideru autoritar a PSD, Liviu Dragnea, işi ditu hăpsani


    Fostul prezidentu a PSD, Liviu Dragnea, işi ditu hăpsani, după ţi adră aproapea dauă cirecuri ditu pideapsa di 3 ani şi giumitati ţi ălli si deadi tru un dosar di corupţie. El fu ncllisu tru mai 2019. Saga a lui judiciară, ama nu s’bitisi. Liviu Dragnea easti inculpatu tru alti dauă dosari, aţelu ditu soni hiinda ligatu di vizita a lui tru Statele Unite la băgarea pi ipotisi al Donald Trump. Tru aestu dosar easti stipsitu tră trafic di influenţă şi di ufiliseari a influenţa şi autoritatillei. Simfunu cu apofasea di condamnari ditu 2019, al Liviu Dragnea nu ălli si da izini s’intră pi ipotisi di autoritati publică ica electivi până tru 2024. Turnarea a lui tru politică, tru PSD nai ma puţăn, pari, tora, improbabilă, maxusu după declaraţiile serti la adresa a nauăllei cumănduseari a prinţipalui partidu di opoziţie.



    Sportivlli români agiumsiră Tokyo


    Tru bitisita a aliştei stămănă, nkisir cătă Tokyo sportivllii cari va u reprezintă România la Agiocurli Olimipiţi ditu Japonia. Amânată cu un an di itia a pandemiillei, Olimpiada va s’dizvărtească anamisa di 23 di alunaru şi 8 agustu, tru condiţii di securitate sanitară fără preţedentu, cu tribunili goali. Echipa ali Românie tra Agiocurli Olimpiţi ari 101 sportivi, cari va s’concureadza la anotu, atletism, canotaj, fotbal, gimnastică artistică, baschet feminin 3×3, ciclism, alumti, tir sportiv, canoe, tenis di masă, box, scrimă, triatlon, judo, tir cu arcul şi tenis. Tut ditu sportu: campioana ali Românie la fotbal, CFR Cluj (nord-vest), tricu di protlu hop pi calea cătă grupili a competiţiilor europene. După 3-1 pi terenlu işiş şi 1-2 tru deplasare, clujeañillii năstricură pareia buşniacă Borac Banja Luka şi s-calificară tru doilu turu preliminar ditu Liga a Campionilor. Yini tu arada un adversar exotic, Lincoln Red Imps, campioana a Gibraltarlui, cari antricu luxemburghezlli di la Fola Esch.



    Autoru: Stefan Stoica


    Arm`nipsearea: Taşcu Lala



  • Tricutlu daima prezentu

    Tricutlu daima prezentu



    Un zbor faţi carieră tu România. Tu dzâlili dit soni sâ zburaşti cabaia ti torţionari, ti aţel’i cari tu chirolu a regimlui comunistu cumândusirâ hâpsăn’i tu cari opozanţâl’i politiţ era ncl’işi cu scupolu ti exterminari fizicâ. Easti zborlu, maxus, di an’il’i di ahurhitâ, an’il’i 50 şi giumitati di an’il’i 60, cându s-ufilisea metoda stalinistă a gulagurlor, hâpsăn’i şi colonii di hâpsăn’i cu regim multu sertu. Oamin’il’i era ncl’işi fără trâdzeari mânâ, di la casa a lor ică di pi geadei. Prota furâ victimi mărl’i politicien’i ali istorie anterioară ali Românie şi intelectuali di dreapta. Intrarâ tru hâpsăn’ili di exterminari aţel’i cari avea alumtatâ ti România giumitati dit secolu XX, personalităţ vârtoasi, oamin’i cu studii cu anami tu xinâtati, elita românească a aţilor momenti. El’i eara ostatiţ tu vâsilia a lor işiş, puţân’i hiindalui aţel’i cari puturâ s-fugâ tu xeani, achicâsindalui că ma s-armânâ tru România sum dominaţie lâhtâroasâ sovietică va lâ si bagâ sum semnul a ntribaril’ei nica şi simpla existenţă. Hiindalui şi pi unâ ilichie niintatâ, majoritatea murirâ tu hâpsăn’i, tu condiţii lâhtâroasi.



    Deapoa, anda regimlu comunistu agiumsi tut ma sertu ş-ma sigur, agiumsirâ tu aesti hâpsăn’i atel’i cari s-ncuntrarâ ti confiscarea ali industrie şi agriculturâl’ei, teologi ică oamin’i aplo ali biserică, opozanţâ cari alumtarâ cu arma tru mână, atel’i cari cutugursirâ icâ maşi feaţirâ şicaie cu năil’i stăpân’i a vâsiliil’ei. Ndauâ numi — Sighet, Piteşti, Periprava, Canalul Dună-Amarea Lae — agiumsirâ cunuscuti ca locâri di amprotusa a şingirlui di hâpsăn’i adrati di comunişti. După surparea a comunismului, tu Andreu 1989, responsabilii ti fânicadz, maxus şefl’ii a arâdâpsitilor hâpsăn’i politiţi comunisti, puturâ di ascâparâ di sancţiunea a societatil’ei, nica şi s-hibâ pâltiţ ti activitatea-a lor ufiţialâ dit an’il’i 50 icâ 60. Subiectul fu adus tu prota thesi tora ma ninti cându jurnaliştil’i lu aflarâ Alexandru Vişinescu, caplu a hâpsanil’ei di Râmnicu Sărat, tu chirolu 1956-1963, nai cama teribilă dit istoria represiunil’ei comunisti, tora, un auş isih cari, la 88 di an’i, bâneadzâ cu unâ pensie di stat ţi easti duri şi cabaia mari. Cazlu aflat di jurnalişti agiumsi s-hibâ evenimentu di maxim sinfer tră opinia publică, aşi că unâ acţiuni a giudicolui nchisi contra a lâhtâroslui cap a hâpsanil’ei comunistă. Deapoa, guvernul nchisi pi dezbateri un proiectu di nom cu ascupolu ta s-ndreagâ, s-hibâ niheamâ şi amânat problema a compensaţiilor ţi lâ si cad a victimilor di furn’ia a torţionarlor comunişti.



    Dit aestă dezbateri, iasi tu migdani unâ boaţi limbidâ şi profesionistă. Easti zborlu di tinirl’ii specialişti a Institutlui di Investigari a Crimilor a Comunismului şi Memoria a Exilului Romanesc (IICCMER), cari dizvârteaşti un lucru profesionistu di documentari istorică şi cercetari arheologică. Acâ tricurâ 50-60 di an’i, el’i scot tu videalâ toarâli a crimilor, martori nica şi stipsiţl’i. După Vişinescu, un altu cap torţionar comunistu, Ion Ficior, cari u cumândusi colonia di lucru di Periprava tu chirolu 1958 şi 1963, fu stipsitu ti genocid tră regimlu di exterminari pi cari lu bâgarâ tru practico. Puţân’il’i oamin’i ţi armasirâ tru banâ dit aestu lagăr şi a chirolui ţi tricu di atumţea pirmitusescu lucri lâhtâroasi ti bana a aiştui lagăr şi ti caplu a lui, Ion Ficior. Ma multu di mărtria a atilor ţi armasirâ tru banâ şi scutearea tu migdani a lucurlui faptu di torţionari, atel’i di la Institutlu di Investigari a Crimilor a Comunismului dizgroapă armâsâturli piminteşti a heroilor vâtâmaţ tu hâpsăn’ili comunisti, di li aflarâ mplini di toarâli a trân’ipserlor fapti aoa şi 6 dechenii ş-cama.



    Textul: Marius Tiţa


    Apriduţearea: Taşcu Lala