Ună carte di istorie s-ncllisi
Idyea cum liderlli politiţ dit lumea tută, clasa politică românească easti nvirinată di moartea a văsiloañillei Elisabeta a II-a ali Mari Britanii, cari dusi la Aţelu di Analtu, gioi seara, pi ilikia di 96 di ani. Dumnillea a llei di pisti şapte dekenii, nai ma lungă dit istoria ali Anglie, alăsă toru pi mira a ndauă bărnuri di bănători şi s’feaţi ună cu mira ali planetă, dit a daua giumitate a secolui tricut până tru oara anda muri suverana. Monarh constituţional, cari dumni fără s’guverneadză, văsiloañea lucră cu 15 di premieri britaniţ, di la legendarlu Winston Churchill la nău agiumta pi ipotisi Liz Truss. Statele Unite, nai ma importantu partener strategic ali Marii Britanii, avură tru aestu kiro, 14 prezidinţă, di la Harry Truman la Joe Biden. Di daima apreasi, ligăturli ali Londră cu Moscova fură, pi hiotea a aluştoru dicenii, kivernisiti di la Kremlin di un bairu di lidiri sovietiţ şi post-sovietiţ, di la tiranlu bolşevic Iosif Stalin la resentimentarul şi imprevizibilul prezidintu Vladimir Putin. Unăoară cu moartea a văsiloañillei Elisabeta a II-a, s’ncllidi ună carti di istorie. Protlu natu a llei agiundzi văsille, pi ilikia di 73 di ani, sum numa di Charles al III-lea. Presa di Bucureşti îl lugurseaşti un mari soţ ali României, pi cari, tru aesti ditu soni dauă dikenii, u vizită periodic. Cu miraki ti adiţli, emu româneşti emu saxone, dit sudlu ali Transilvanie, năulu monarhu britanic avu contribut niacumtinatu ti tănearea şi popularizarea aluştoru. El easti şi contribuabil la bugetlu local, ca nicukiru a niscăntoru case şi terenuri dit România.
Nău an şcolar, cu veclli probleme
Aproapea trei miliuñi di elevi şi di preşcolari dit România viniră, ahuhrinda, di luni, tru bănţă. Năulu an şcolar aduti năutăţ, apufusiti di ministerul di resort. Tru loclu a aţiloru dauă semestre, cutumiare până tora, va s’aibă ţinţi module di anviţare, cari va s’alterneadză cu tinţi vacanţe. Tezele numata va s’hibă obligatorii, iara tru loc di medii semestriale la cathi materie va s’aibă ună goală medie anuală. Media a claselor V-VIII va s’hibă eliminată dit isapea ali medie di admitere la liceu. Ună altă alăxeari mutreaşti eliminarea dispoziţiilor ti exmatricularea a elevilor, tru condiţiile tru cari nviţământul di 12 clase easti obligatoriu tru România. Aestă misură armăni maş tră nviţământul postliceal, cari easti facultativ. Năutăţli suntu maş ună parte a pachetului di reforme promovate di ministrul liberal ali Educaţie tru guvernul PSD-PNL-UDMR, Sorin Cîmpeanu. Aestu easti contestat sertu di oamiñilli dit sistem, di la acadimicieni la profesori dit provincie şi di la rectori universitari la asociaţii a elevilor. Petiţii cari-lli caftă dimisia adunară, relativ iruşi, dzăţ di ñilli di simnături. Nervozitatea şi frustrarea ditu sistem suntu evidinte, uidisitu şi cu aţelu ditu soni sondaj ali organizaţie World Vision. Doi dit trei profesori români fac timbihi că programa easti ma largu dipu ncărcată, iara abandonul şcolar armâne şi anlu aestu ună problemă nirezolvată. Di itia a ftuhiillei, 35% ditu adolescenţă nu au duri rechizite şi cărţi tră şcoală. Unul dit dzai părinţă ş-tragu nai pţănu un cilimeanu di la şcoală, temporar ică difinitiv, ta s’tănă keptu la hărgi. Giumitate ditu profesori spunu că suntu discurajaţ di nimitearea a părinţălor tru educaţia cilimeañiloru. 65% spun că easti ananghi di ma mulţă păradz tră laboratoarili şcolare şi tră spaţiile ahărdziti ti activităţli sportive.
Blue Air, catandisi ñirlă
Guvernul di Bucureşti ahărdziz ţinţi miliuñi di lei (echivalentul a circa un milion di euro) dit Fondul di rezervă, tră anvălearea a hărgiloru cu repatrierea românilor blocaţ tru xinătati, dit itia ali apofasi a companiillei private autohtone Blue Air tra ş-curmă azboiurli. Păradzlli lipseaşti s’hibă recupearaţ acutotalui di la opearator – cundille premierul Nicolae Ciucă. Aproape trei ñilli di persoane apelară la servicile consulare, iara ministerul a Transporturilor ascumbusi compania di stat TAROM, atea turlie că zñiipsiţlli s’poată să s’torană tru văsilie. Blue Air apufusi s’curmă până luni, 12 di yismăciuni, tuti cursele programate s’fugă di pi aeroporturile româneşti, di itia a blocarilleii a llei conturi di cătră Administraţia tră Fondul di Mediu, la cari ari ună borgi di pisti 28 miliuñi di lei. Uidisitu cu datili furnizate baş di cătră Blue Air, curmarea a azboiurlor nsimnă anularea a 400 di curse, tră cari avea bilete pisti 54.000 di călători. Autoritatea Naţională tră Protecţia a Consumatorilor sancţionă aoa şi doi meşi compania di itia că, di tu ahuhrita a anlui, curmă multi azboiuri, apofasi cari adusi zñie ti dzăţ di ñilli di pasageri.
Moţiune cu final aştiptat
Lucru ţi lu aştipta comentatori, plenul a Camerăllei a Diputaţilor di Bucureşti nu apruke prima moţiune simplă dit naua sesiune parlamentară, iniţiată di USR (tru opoziţie) contra ministrului libearal ali Energie, Virgil Popescu. Lidirul USR, Cătălin Drulă, spusi că schema di plafonare şi compensare a păhadzloru la energie electrică şi gaze naturale adusi s’aibă borgi companii critiţi dit economia românească, vulnearabiliză dzăt di ñilli di locuri di lucru şi slăghi securitatea energetică ali Românie, tru un context internaţional extrem di greu. Drulă nica spuni că “Popescu geaba ardi gazlu la Ministerul Energiille, di trei ani di dzălie”. Ministrul nu apruke tuti căbăţli, calificânda dimersul a USR ca hiinda populistu. El spuni că năulu mecanism mutrinda facturile la energie va u curma specula dit domeniu.
România – Ungaria, convorbiri la kipită
Preşedinta Ungarillei, Katalin Novak, aflată ñiercuri, tru vizită oficială Bucureşti, diadi asigurări că şi văsilia a llei va u andrupască adirarea ali Românie viţină la Spaţiul Schengen, obiectiv prioritar pe agenda Bucureştiului. Himu văsilii viţini şi vrem s’ñicurămu mintireaşili existente, nu s’lă dămu silă – spuni şefa a statlui ungar. Ea pricunuscu că România şi Ungaria nu va s’hibă simfuni totna, ama nai importantu easti s’poată să zburască şi să s’ascultă unu alantu. Tu arada a lui, prezidintulu Klaus Iohannis u spusi tută disponibilitate a autorităţilor române tră colaborarea cu statlu viţinu. El cundille că, tru România, ndrepturli a tutăloru minorităţilor naţionale suntu tinisiti, iara aestea suntu reprezentate tru Parlament. Concentrată tru ţentrul şi vestul a văsiliillei, minoritatea maghiară dit România ari aproapea 1,2 millioane di persoane, reprezentânda şasi proţente dit populația a văsiliillei. Prinţipala a lei formaţiune politică, UDMR, feaţi parte, dit 1996 până adză, dit multi guverne di coaliţie di Bucureşti, s’hibă aestea di dreapta i di stânga.
Autoru: Bogdan Matei
Armânipsearea: Taşcu Lala
