Tag: parlamentu

  • Parlamentul ali Românii apruche bugetlu ti 2025

    Parlamentul ali Românii apruche bugetlu ti 2025

    Dupâ ma multi moabeț maraton, ți țânurâ cama di optu sâhăț, plenlu a Parlamentului di București apruche, ñercuri dicsearâ, proiectili a Nomlui ti bugetulu di Stat ti 2025 ș-ațel a asiguripseriloru suțiali. Votlu vini după ma multi moabeț apreasi, ți s-feațirâ tu kirolu anda coaliția majoritarâ PSD-PNL-UDMR nu apruche aproapea tuti ațeali ndauâ ñilli di amendamenti bâgati di opoziţie. Bugetlu easti adratu pi unâ crișteari icunomicâ di 2,5% ş-pi unu defițitu bugetaru di 7% ditu PIB. Ministrul a Finanţilor, Tanczos Barna, cundille că bugetlu di Stat ti 2025 easti unu bugetu apridunatu, unu bugetu ți s-thimilluseaști pi unâ crişteari cu angâtanu a hărgiloru, fârâ crișteri para mări.

    Tu ți mutreaști Nomlu a bugetlui a asiguripseriloru suțialu di Statu, aestu pruveadi “prota ș-prota plata ti pensii”, cundille ministrul di resortu. “Ițido omu ți va s-yinâ pisti trei, pisti patru, pisti ținți añi s-cumândâseascâ la Ministerlu a Finanţilor, borgea ali Românie andicra di Comisia Ivropeanâ va tiñiseari. Preayalea-ayalea, lipseaști sâ scâdemu defițitlu bugetaru, lipseaști tu idyiul chiro s-țânemu investiţiili. Investiţiili suntu motorlu ali icunumie, iara investiţiili suntu țânuti ş-tu aestu bugetu” – dzâsi Tanczos Barna.

    Bugetlu ti 2025 va s-da izini s-ducâ ma largu proțeslu di devlopari/crișteari a vâsilillei, aspusi și premierlu Marcel Ciolacu, ți cundille că fondurli ti Ministerlu a Sânâtatillei criscurâ cu cama di 30%, pâradzlli daț ti mărli geadei ș-călliurli di heru cu 20%, iara bugetlu ti educație cu aproapea 10%: “Nu va s-cârtimu pâradzlli ți lâ si pâltescu tora a româñiloru, niți pensiili, iu anu s-feați unâ crișteari di mesi di 40%, niți arudzli/tiñiili di cathi mesu, iu s-feați unâ crișteari cathi anu cu aproapea 25%, nu criştem TVA-lu ş-nu avemu ananghi di pâradz FMI. Avemu tu aestu bugetu cama marea ahârdzari di resursi ditu finanţări ivropeani di anda fumu aprukeaț tu Uniunea Ivropeanâ.”

    Ditu opoziţie, parlamentarilli USR ș-ațelli a partidiloru suveranisti – AUR, SOS România şi POT – aflarâ câbati xikea di luyurseari di cu kiro a lucriloru, livellu di prima-nsusu ți âlli llia oamiñilli ș-că âlli adusirâ pi româñi tu catastisea ta s-hibâ borgi pritu misurli pruvidzuti şi scutearea a niscântoru efculii fiscali. Deputatlu USR Claudiu Năsui: “Idyili arâderi, idyilli pâradz multu mări maș ta s-da giuiapi ti mulțâlli pâradz hârgiuiț. Ti pâradzlli ți âlli luats aveț sinferu maș ta s-puteț s-daț giuiapi ti hărgili ți li adraț cathi anu ș-ti cari vreț s-dzâțeț că vreț s-li scâdeț. Aestu bugetu ascundi idyea arâdeari alu Marcel Ciolacu, ți iasi tu migdani cathi anu.”

    Pânâ tu soni, ațeali dauâ nomuri furâ pitricuti la prezidentu ti promulgari tu formili pripusi di Chivernisi, cu alâxeri multu ñiț.

    Autor: Corina Cristea
    Apriduțearae: Mirela Biolan

  • Năilli parlamentari ditu diaspora

    Năilli parlamentari ditu diaspora

    Doi senatori şi patru deputaţ va-lli reprezintă româñilli ditu diaspora tru Parlamentu, dupu scrutinlu disvărtitu tru 1 di andreu 2024.

    Biroulu Electoralu Centralu dimăndă sâmbătă ampărţarea mandatiloru pi formaţiuni polititi tru diaspora.

    Aestă turlie, la Senat va-lli reprezintă românii ditu xinătati George Cătălin Bochileanu (USR) şi Ştefan Geamănu (AUR).

    La Camera Deputaţlor, atelli patru parlamentari suntu: Ştefan Iulian Lorincz (USR), Ramona Lovin (AUR), Andreea Cîmpianu (SOS România) şi Dumitriţa Albu (POT).

    Autoru: Eugen Cojocariu
    Armănipsearea: Taşcu Lala

  • Alianţâ pro-ivropeanâ ti yinitorlu Parlamentu

    Alianţâ pro-ivropeanâ ti yinitorlu Parlamentu

    Partidlu Suțial Dimucrat, ațelu Național Liberalu, Uniunea Salvați România (Uniunea Ascâpaț România), Uniunea Dimucratâ a Maghiarlor ditu Românie şi minorităţli naţionali, alti di ațea maghiarâ, simnarâ, ñiercuri, unâ rezoluție deadunu tu cari ș-llia borgea s-adarâ unâ suțâlli tu yinitorlu Parlamentu a vâsilillei ți inși dupâ alidzerli ditu protu di andreu.

    „Lipseaști s-trițemu dalga di urâ ți nâ frimitâ di 20 añi şi s-mutrimu, deadunu, pi un mari obiectivu naţionalu – duțearea ma largu a calillei di dezvoltari ivropeanâ ali Românie! Aesta aşteaptâ di la noi emu româñilli ți bâneadzâ tu vâsilie, emu ațelli ți bâneadzâ tu Ocțidentu ş-cari nâ pitricurâ, pritu votlu a loru di ma nâpoi, că lipseaști s-duțemu ma largu adrarea a unui statu vârtosu ș-pirifanu, axi sâ s-alumtâ ti ndrepturli a româñilor, iuțido s-bâneadzâ ei tu lumi”, dzâsi liderlu suțialu-dimucratu ș-premier pi thesi, Marcel Ciolacu.

    Coaliţia easti ti stabilitatea ş-modernizarea ali Românie ti hârlâticlu a tâtâloru țetăţeñiloru – cundille ș-prezidentul liberal interimaru, Ilie Bolojan, dzâcândalui, tu numa a tâtâloru partiiloru semnatari, că va s-ducâ ma largu ș-va s-ânvârtușeadzâ borgea ți ș-u lo România andicra di axiili ş-soțlli ivropeañi ş-ivroatlantiț, ca sturi di securitati ș-prucuchie naţionalâ.

    Iara prezidentulu UDMR, Kelemen Hunor, dzâsi că aestâ coaliţie ari scupolu și s-ângârdeascâ ațeali forți luyursiti extremisti, ți au unâ ideologhie niuidisitâ ti suțietatea româneascâ. Nâ hârseaști ațea că niți unâ partie nu va ta s-adarâ suțatâ cu AUR şi cu SOS – adâvgă Kelemen Hunor.

    Tuț ocllilli suntu, siyura tora, pi doilu turu, ditu 8 di andreu, multu tensionatu, a alidzerloru prezidențiali – șefanlu a Statului hiindalui ațelu ți, dupa lâcârdii cu tuti formațiunili politiți ditu Leghislativu, lu numâsi pi ațleu ți va s-adarâ unâ Chivernisi. Iara liderlu interimar PNL, Ilie Bolojan, âlli angâsâi tuţ țetăţeñilli ali Românie, la năulu scrutinu, s-voteadzâ informatu ş-raţionalu, s-aleagâ România proivropeanâ, dimucraticâ şi s-nu aproachi izolaţionismul, extremismul ş-populismul.
    „Ma largu – dzâsi tutnâoarâ liderlu UDMR, adrândalui unâ radiografie ali catastisi politicâ di tora – lipseaști, ama, aflari ațeali formuli şi, siyura, ațeali proiecti publiți pritu cari putemu s-apândâsimu la aşteptărli ali suțietati. Mini voi s-pistipsescu că emu PNL, emu PSD, achicâsirâ mesajlu a oamiñilor ş-nu mata voru s-ducâ ma largu ațea ți adrarâ tu aestu anu ș-giumitati ditu soni.”

    Soați la puteari, ți pârea că, pân’ tu soni, aflarâ ațelu elementu ți s-li leagâ, iara nu ațelu ți li ampârța cumu s-fâțea ma ninti, câțe că avurâ niachicăseri tora, tu ma nâpoi, și bâgarâ tu practico tutâ putearea și alumta politicâ sertâ tora, ninti di alidzerli prezidențiali ș-parlamentari. Ș-anamisa di USR și PSD ari, di mulțâ añi, multâ inati. Ama, pritu coaliția parlamentarâ ti cari s-achicâsirâ, tuti aesti forți politiți dzâcu că voru, tora, s-âlli da ali suțietati unu mesaj di simasie.

    Autor: Roxana Vasile
    Apriduțearea: Mirela Biolan

  • Alidzeri parlamentari – ahurheaști ampârțarea a mandatilor

    Alidzeri parlamentari – ahurheaști ampârțarea a mandatilor

    Năulu Leghislativu bicameralu ali Românie ți inși dupâ alidzerli ditu 1 di Andreu va ș-limbidzascâ structura. Furâ 331 di mandati di deputaț și 136 di senatori.
    Proporționalu cu numirlu di voturi aprucheati, PSD, numirlu unu tu Chivernisea di tora, lipseaști s-aibâ 86 di diputaț și 36 di senatori. AUR (opoziția naționalistâ) – 63 și 28, diplo andicra di mandatili amintati aoa ș-patru añi. PNL, la puteari deadunu cu suțialu-dimucrațlli – 49 și 22. USR (tu opoziție) – 40 și 19.

    Alâncescu, ti prota oarâ, pi bănțâli a Parlamentului alepțâ ditu partea ațiloru dauâ formațiuni populisti, adrati tora, ți tricurâ di praglu electoralu di ținți proțenti: SOS România va s-aibâ 28 di diputaț și 12 senatori, iara Partia a Oamiñilor Tiniri – 24 și 9.
    UDMR, ți fu fârâ dânâseari, ditu 1990, tu Leghislativlu ali Românie post-comunistâ, ari tora 22 di diputaț și 10 senatori. Minoritățli etniți, alti di ațea maghiarâ, armân reprezentati tu Camera a Diputațlor di 19 politițieñi, câti unu ti cathi comunitati etnicâ.

    Detaliu aproapea ti hazi, prezidentul ali Autoritati Electoralâ Permanentâ, Toni Greblă, dzâsi că, maca la ampârțarea a voturloru di duminicâ, Partia a Oamiñilor Tiniri va s-llia unu mandatu, aestu va s-hibâ traptu șcurtița anamisa di tuti alanti formaţiuni ți intrarâ tu Parlamentu. Câțe, că năua partie nu numâsi cabaia candidaţ.

    Ari șapti formațiuni parlamentari, niți unâ nu angreacâ para multu ș-ari ș-multi niuidiseri anamisa di eali. Ari unu Parlamentu ma fragmentatu di cumu s-ari faptâ pânâ tu aeșțâ 20 añi di ma nâpoi, ditu cari easti zori s-iasâ unâ majoritati guvernamentalâ funcționalâ.
    Fârâ s-bagâ multu mengâ la lucurlu ñicu ți li aleadzâ unâ di alantâ, presa adună AUR, SOS și POT sum numa gheneralâ di „polul suveranistu” și prognozeadzâ că nu va s-hibâ aprucheatâ niți unâ di eali tu unâ coaliție guvernamentalâ.
    Armânu, cu unâ ponderi di vârâ 60% tu Parlamentu, partiili spusi pro-ivropeani. Aritmetica elementarâ easti ti unâ largâ coaliție PSD-PNL-USR-UDMR-minorităț. Ma zori easti s-treacâ di inățli ți li au unâ ti alantâ.

    Di cara cumândâsirâ trei añi arada, tu numa a stabilitatillei ș-a dânâsearillei a extremismului, suțial-dimucrațlli și liberalilli s-atacarâ unu alantu, fârâ canâ zori, tu campania electoralâ ș-tora, pari că nu mata sâ strâxescu. Anamisa di userișțâ și pesedișțâ s-adunarâ, tu aproapea unu dețeniu, multâ inati și chicuseari. Iara UDMR easti multu cârtitâ di unu proiectu leghislativu a USR mutrindalui andridzearea diznău administrativâ ali vâsilie, ți va lâ ñicureadzâ a maghiarilor influența politicâ tu teritoriu. Etc…
    Tora di oarâ, tutâ duñeaua pare că așteaptâ turlu ditu soni a alidzeriloru prezidențiali, ți, duminicâ, 8 di andreu, va s-facâ anamisa di independentul Călin Georgescu și șefa USR, Elena Lasconi. Uidisitu cu Constituția, șeflu a statlui easti ațelu ți numâseaști yinitorlu premieru.

    Autor: Bogdan Matei
    Apriduțearea: Mirela Biolan

  • Hăbări ditu bana românească şi internaţională

    Hăbări ditu bana românească şi internaţională

    PARLAMENTUL — Prota andamasi di lucru ali Comisie parlamentară speţială di evaluare a inițiativelor legislative tru domeniul ali justiție s’ţănu adză tru prezența a ministrului ali Justiție Cătălin Predoiu, cari adră proiectele di nmu ncauză. Ase, sunt examinate trei proiecte dipusi di Guvern dimi statutlu a judicătorilor și procurorilor, organizarea judiciară și Consiliul Superior ali Magistratură. Comisia easti adrată ditu 25 di diputaț și senatori cari au la dispoziție 60 di dzăli tra s’ndreagă rapoarti mutrinda inițiativili legislative. Biroulu Permanentu a Camerăllei a Diputațlor analizeadză aesti proiecte tru proţedură di motiuniananghi, aestea hiinda ună ditu prioritățli a coalițiillei di guvernământ tru actuala andamasi di lucru a Parlamentului, pi ningă nomlu ali educație.



    EDUCAȚIE — Năulu an școlar aduţi multi alăxerri, iara ahât elevlli, ama și profesorllii lipseaşti să s’adapteadză ntrăoară la eali. Tru loclu a aţiloru dauă semestre di până tora va s’aibă ţinţi module di nviţari și tezele numata va s’hibă obligatorii. Aestea suntu maş ndauă ditu alăxerli băgati di ministrul ali Educație, Sorin Cîmpeanu, cari spuni că va s’aibă şi multi alti, cu scupolu ti reformarea a sistemlui di nițământu.



    MOȚIUNE — Prima moțiune simplă ditu naua sesiune a Parlamentului va s’hibă tru dibatu adză ma amanatu şi votată ñiercuri. Motiunea fu dipusă di USR, contra a ministrului liberal ali energiei Virgil Popescu, pi cari semnatarlli lu stipsescu ti facturli multu mări la gaz si electricitate. URS critică schema di compensare și plafonarea a păhălui la energiei, ti care spunu că adusi lăhtari tru arada a consumatorilor și a născăntoru companii importante.



    LONDRA — Năulu premier britanic, conservatoarea Liz Truss, prillia adză ufiţialu mandatlu. Ea amintă nai cama multi voturi tru concursul tra cumăndusearea a Partidlui Conservator, neise aşi intră pi ipotisi tru loclu al Boris Johnson, cari dimisionă tru alunaru. Tru unu şcurtu zboru di victorie di luni, Truss tăxi misuri tra s’acaţă tru isapi criza, tăxinda un plan livendu” di ñîxurari a taxilor și di creaștire economică. Ea u prilo putearea tru un kiro greu, di itia a multiloru crizi. Facturli la energie suntu cu căbilea tra s’hibă di trei ori ma mări di iarna tricută, inflația agiumsi la 10% și Scoția va un nău referendum tra indipendință. Lidirlu a Partidlui Laburist ali opoziției, Keir Starmer, spuni că un nău premier nu nsimneadză ună nauă ahurhită, adăvgânda că Truss pari cama sinfirisită s’ñicureadză impozitili tra corporații și tra aţelli avuţ andicra di cu fumellili cu amintatiţi ñiţ.






    Autoru: Udălu a hăbărloru


    Armânipsearea: Taşcu Lala

  • Năilli lideri a Parlamentului di Bucureşti

    Năilli lideri a Parlamentului di Bucureşti

    Alăncearea a nauăllei coaliţie di guvernare PNL-PSD-UDMR dusi la alăxeri tu kipita-a Parlamentului di București di itia că s’alăxi majoritatea tru legislativ, acă nu tricu niţi unu anu di la alidzerli parlamentare. Ase, liderul PSD, Marcel Ciolacu, fu aleptu prezidentu la Camera a Deputaţlor, iara șeflu PNL, Florin Cîțu, prezidentu a Senatlui. Elli va s’prillea ipotisili viniri, după ţi năulu guvernu român va s’hibă vulusitu.



    Proţedura di alidzeri la Camera a Deputaţlor fu simplă, acăţânda tu isapi că funcţia eara vacantă dupu demisia a liberalui Ludovic Orban. Marcel Ciolacu fu aleptu cu 217 voturi tră şi 77 contra, dinintea a contracandidatăllei a lui Cristina Prună, ditu partea USR.



    “Ca prezidentu a Camerăllei a Deputaţlor, va mi asiguripsescu că ahătu meatrili suţiali şi economiţi tră cari PSD ş-lo borgea ti guvernari va s’agiungă câtu cama ntrăoară realitate, ama şi atea că programlu di guvernari va s’hibă ndrupătu tru Parlament şi tiñisitu pănu di mardzina”, tăxeaşti Marcel Ciolacu.



    Lucarli nu s’feaţiră ahătu aplo la Senat iu fu ananghi di revocarea a useristăllei Anca Dragu di la căpia aliştei Camere. Itia fu ună apofasi a Curtillei Constituţionale cari spuni că ma s’alăxească configuraţia a majoritatillei, atumţea prezidentulu poate s’hibă revocat ditu ipotise, maca nu easti andrupătu politic. USR dimăndă că va s’contestă la Curtea Constituţională revocarea aliştei.



    Liderlu PNL, Florin Cîţu, cari amintă 82 di voturi tră şi 25 contra, s’ampuliseaşti tora cu niifharistuseri năuntrulu a partidului di itia a alianţăllei cu PSD. Fostul prezidentu Ludovic Orban demisionă după aproapea 30 de ani di lucru tru PNL, deadunu cu ma mulță senatori şi deputaţ. Ditu arada aluştoru, foştilli miniştri Violeta Alexandru şi Adrian Oros. Aești spun că sunt anvirinaţ şi s’facu pişmani ti calea ţi u acăţă PNL şi ti colaborarea cu PSD. Ma multu, cumăndusearea a PNL easti criticată şi di năuntrulu a formaţiunillei di itia că negocierli mutrinda formarea a năului guvern nu va-lu avantajeadză PNL.



    Tru apandisi, Florin Cîţu s’declară dişcllisu ti muabeti şi spuni că easti sinfirisitu s’toarnă tru PNL aţelli membri cari nu atacară partidlu şi andrupăscu prinţipiili liberale.


    Adutimu aminti că România lipseaşti s’aibă unu nău executiv cu puteri mplini gioi, cumăndusitu di liberalu Nicolae Ciucă, structurat pi 20 ministeri şi dauă funcţii di viţepremier. Liberalii au patru portofolii cu idyilli titulari – Externele, Internele, Educaţia şi Energia – şi ma multu, au şi alti patru ministere. Nauă ministeri suntu a social-democraţlor, ntră cari atelu a Finanților, Apărarillei și Economiillei, cum şi Secretariatlu General a Guvernului. UDMR armasi cu idyili ministeri, Dezvoltarea, Mediul şi Sportul. Programlu di guvernare, dipus marţă la Parlamentu, ari la thimelliu prinţipiile rezilienţă, stabilitati, transparenţă, echitate şi eficienţă, uidisitu cu premierlu aleptu cari da, tutunăoară, asiguripseri că va s’crească pensiile, indemnizaţia socială minimă, tiñiia di cathi mesu brută și alocațiile tră români.


    Autoru: Daniela Budu


    Armânipsearea: Taşcu Lala








  • Moțiuni di cenzură contra-a guvernului

    Moțiuni di cenzură contra-a guvernului



    Dupu şasi meşi di anda fu băgatu pi ipotisi, executivlu Florin Cîțu s’ampuliseaşti cu prota moțiuni di cenzură, dipusă di protlu partidu di opoziție ditu România. Suţial-democraţllii stipsescu guvernulu că lo apofasi ţi dusiră la urfănipsirea-a populaţiillei şi la ună cădeari libiră a economiillei. Elli aducu aminti ti nglliţarea-a pensiiloru, a tiñiiloru di cafi mesu şi alocaţiiloru tră cilimeañi și cutugursescu turlia tu cari executivlu ngrăpasi Planlu Naţionalu di Redresari şi Rezilienţă, ti cari spunu că populaţia va s’păltească ma multu ta s-aibă hăiri di fondurli europeani. Tutunăoară, Partia Suţialu Democrată stipseaşti că nu au loată născănti apofasi hăirlătiţi ti sectorlu economicu, sanitaru şi ali educaţie.



    Senatorlu Lucian Romaşcanu: “Guvernarea PNL-USR-UDMR u duţi economia ali Românie tu hauă cu ună iruşi, ciudie mari. România băneadză di la ună dzuuă la alantă ditu împămuturi mări ţi li au loată cu tocuri astronomiţi. Păhadzlli plăscăniră, gechili a româñilor s’guliră. Facturli agiumsiră diplo, alimentili di thimelliu agiumsiră bunuri di luxu, yitriili esenţiali ică nu s’află, ică suntu multu scumpi. Cursul euro-leu agiumsi la 5 lei, iara litrul di naftă năstricu 6 lei. Maşi lucri fantastiţi.”



    Suţialu-democrațllii spun că la textul a moțiunillei avură contributu cu pripuniri nica şi partenerlli suţialli, sindicati, IMM-uri și patronati. Documentulu fu ghivăsitu, ñiercuri, tru plenlu a Parlamentului, a debatlu şi votlu suntu programati ti stămăna ţi yini, tu unu nău plenu cu adunarea-a aţiloru dauă Cameri a leghislativlui. Cumăndusearea-a Partiillei Suţialu Democrată lugurseaşti că demersul ari nădii ta s-aprăftăsească și spuni că tu aestă oară s’facu păzărăpseri cu parlamentari di la alti formaţiuni ta s’ndrupască moţiunea.



    Cu apandisi ti aţeali ţi li spusi liderlu suţialu-democratu Marcel Ciolacu, dimi că au ahurhită păzărăpseri nica şi cu ma mulţă parlamentari ditu ţerclliulu guvernamentalu, coprezidentulu USR-PLUS Dan Barna spuni că niţi unu senatoru ică deputatu a formaţiunillei a lui nu va s’andrupască demersulu.


    Dan Barna: “Nu nă căftară şi nu pistipsescu că domnul Ciolacu va s-aibă vără nădie, altă andicra di vără ca pi şicaie, că vărnu parlamentaru USR-PLUS va s’ndrupască şicăgioañea di moţiuni di cenzură ţi u hăbărisi. Aestu easti rolu a PSD-ului, s’armână tu opoziţie, daima ndreptu, escu simfunu cu aestă minduită.”



    Nica şi liderlu a liberalillioru, Ludovic Orban, spuni că nu pistipseaşti că va s’aibă parlamentari a putearillei cari s’ndrupască nkisita-a suţialu-democraţloru. Partia Naționalu Liberală ş-ascumbusi parlamentarlli s’hibă prezenţă la votlu ti moţiuni, ama nu va ş-lu ufilisească ndreptul ti votu, a deapoa premierlu liberalu Florin Cîţu spuni că nu ari emoţii di itia că, spuni năsu, moţiunea nu ari nădii ta s’treacă.



    Autoru: Corina Cristea


    Armânipsearea: Taşcu Lala


  • Muabets tu ligătură cu pensiili

    Muabets tu ligătură cu pensiili


    Dupu trei meşi di cându fu adratu di Ministerlu a Lucărlui, un proiectu di nomu cari mutreaşti sistemlu di pensii ditu România lipseaşti ta s’hibă vulusitu di executivu aestă stămână. Uidisitu cu aţea ţi să spuni tu documentu, nu creaşti ilikia di pensionari, ama lă si da izini a lucărtorloru s’armână tru huzmeti până tu ilikia di 70 di añi, ma s’voru. Aeşţă oamiñi ma largu va s’păltească contribuţiili suţiali şi va s’caftă s’lă si facă diznău isapea ti pensie atumţea cându năşi va s-apufusească ta s’iasă tu pensie. Ună altă pruvideari easti aţea că nu da izini ta s’llia emu pensia, emu tiñia di cathi mesu di la stat. Aţelli aproapea 35 di ñilli di oamiñi ţi suntu tru aestu kiro pi aestă catastisi va s-aibă unu kiro di 30 di dzăli di la vulusearea-a nomlui ta s’aleagă anamisa di aţeali dauă turlii di amintaticu. Ari, ama, şi excepţii, ti aţelli ţi va s’poată ma largu ta s’llia pensia şi tiñiia di cafi mesu di la statu: profesorllii, artişţălli, membrilli ali Academie Română şi parlamentarlli, ama și pensionarllii ţi suntu tru gradlu III di invaliditati, asistenţălli maternali, asistenţălli personali şi aţelli ţi mutrescu lăndzits acasă.



    Iniţiativa-a proiectului, cari va s’nkisească aestă stămănă di la guvernu ti debatu și ti votari tu Parlamentu, yini tu catandisea a timbihiloru tutu cama multi că, tru formula di tora, ti ndoi añi sistemlu di pensii numata va s’poată s’ţănă keptu a pălterloru. Ministurlu a lucărlui şi tră protecţie suţială, Raluca Turcan exighisi pi largu căţe easti ananghi di reformă tru sistemlu di pensii:


    Minduiţ-vă că tora avemu ună ixiki la bugetlu di asiguripseri suţiali di 16 di miliardi. Până tru anlu 2030 va s’iasă ma mulţă andicra di cât iesu di arada la pensie aproapea 1,8 miliuñi di pensionari, di itia-a criştearillei babageană a naţloru ditu kirolu 1966-1969. Dimi, zorea băgată pi sistemlu di pensii easti tru creaştiri. Ma multu di aestă, tutu sistemlu easti aguditu di mări inechităţ. Raportulu anamisa di nai cama ñica pensie şi aţea ma marea easti di 1 la 100. Ari ñilli di pensionari cari amintă tru giudicu contra-a statlui român şi atumţea avemu borgea scriştemu contributivitatea la sistemlu di pensie, cu aduţearea, tru isapea faptă ti pensiili a ma multoru oamiñi, tuţ indicatorllii di contributivitati, s’ñicurămu inechităţli, s’făţemu sustenabilu şi predictibilu aestu sistemu, nu cumu voru apufusitorlli politiţ cari di arada ninti di, ică aprindu campañiili electorali crescu pensiili, şi tru idyiulu kiro s’li digitalizămu tuti dosarili di pensii, aţea turlie că România a anlui 2021-2022 s’agiungă s’aibă ţinţi miliuñi di dosari di pensii digitalizati.



    Legislaţia ţi u avemu tu aestă oară nă deadi izini că anlu aestu s’nidzemu pi criştearea-a pensiilor cu 14% faptă tu bitisita-a anlui ţi tricu, adăvgă Raluca Turcan, ş-deapoa uidisitu cu spusa-a năsăllei, pensiili va s’crească anlu ţi yini naima pţănu cu rata ali inflaţie. Anlu yiitoru va s’hibă băgată tu lucru actuala legislaţie tru comata di pensii, a deapoa, până tu inşita-a anlui 2022, lipseaşti s’hibă vulusitu unu nău nomu a pensiilor, cundille ministurlu.



    Autoru: Corina Cristea


    Armânipsearea: Taşcu Lala

  • Moeabeţ tru Parlament mutrinda PNRR

    Moeabeţ tru Parlament mutrinda PNRR



    Reformi, investiţii şi ună ma bună chiverniseari a părălui public suntu scupadzlli a guvernului di București, cari va s’bagă tru practico Planlu Naţional di Redresari şi Rezilienţă părăstisitu tu Parlamentu di premierlu Florin Cîţu. Aţeali aproapea 30 di miliardi di euro ahărdziti di Comisia Europeană va s’agiungă tru tuti locărli ditu România, tra s’anvălească kirolu ţi s’kiru tru aeştă ditu soni 30 di ani, tăxi caplu a Executivului. Premierlu cundille că România va s-amintă, pi thimellilu a Planlui Naţionalu di Redresari şi Rezilienţă, păradz tră investiţii, maxus tru transporturi, educaţie şi sănătati, ama tră cari lipseaşti s-hibă asiguripsiti şi reformi ma multi.



    El cundille că easti ananghi ti ună asiguripseari că va s-armănă tu idyea scară, tu kirolu ţi yini, ună strateghie ta s-nu s’hărgiuească părălu public tanalliurea: Aestu plan ică reformă nu nsimneadză ñicurarea a amintatiţloru, nu nsimneadză ñicurarea a pensiilor, nu nsimneadză alte sţenarii apocaliptiţi. Nsimneadză ună turlie di kiverniseari hăirlătică; s’păltimu şi pensii şi tiñii di cathi mesu ma mări până tru 2030, ama s’nu aspărdzemu ziya a catastisillei financiară ali Românie



    Planlu Naţional di Redresari şi Rezilienţă, easti un programu ţi fu minduitu altă turlie andicra di alanti proiecti dizvărtiti pănă tora pi fonduri europeani, spusi premierlu Florin Cîţu. Prim-ministurlu cundile că planlu alănci ca ună apandisi la criza ţi u adusi pandemia di COVID-19 şi ari ca protu scupo investiţiili şi reformili. El nica spusi că investiţiile loati ca borgi va s-hibă băgati tu practico cu investitori maxusu ditu România și feaţi timbihi, tru idyiulu kiro, că tuti investiţiile lipseaşti s’hibă bitisiti până tru 2026, altă turlie păradzlli evropeañi va s’hibă kiruţ.



    Comisia Europeană easti sinfirisită s’aibă ună sustenabilitati a tiñiiloru di cathi mesu publitsi şi a pensiiloru, cundille, tu arada-a lui, liderlu PNL, Ludovic Orban, kiro tu cari coprezidentulu URS PLUS, Dan Barna, să spusi mplinu di nădii tu ţi mutreaşti ndruparea şi tiñisearea-a borgiloru tru planu politic şi a reformiloru pripusi di guvern.



    Planlu adusi niifharistuseri tru arada ali opoziție, cari cutugursi elaborarea-a documentului și ălu stipseaşti Guvernul că ari naeti maş ti apofasi di sirţălle. Ti aţea, protlu partidu di opoziție, PSD, dimăndă că va s-dipună ună moţiuni di cenzură. Liderlu social-democrat, Marcel Ciolacu: Tut ţi pripusitu fu nglliţarea a amintatiţloru, criştearea a ilikiillei di pensionari şi criştearea-a taxiloru tră firmi şi populaţie. Vă ariseaşti s-minduiţ că hiţ apostallii a transparenţăllei, ama, pănu tu soni, hits maş trumpetili a sirţăiillei.ˮ



    Coprezidentul AUR, ultranaţionalistu, George Simion, spusi, tu arada-a lui, că parlamentarllii a partidlui va s’ndrupască iţi moţiuni contra-a cabinetlui cumăndusitu di Florin Cîţu. Tu 31 di mai, România va s-dipună planlu tru sistemlu informatic ali Uniuni Europeană, a deapoa tu 2 di cirişaru va s’hibă publicat integral. Bucureștiul eastu băgatu tu planu ta s’aproaki 29,2 miliardi di euro, ditu aeşţă 14,2 miliardi sumu turlie di granturi şi 15 miliardi sumu turlie di împărmuturi.




    Autor: Leyla Cheamil


    Apriduţearea: Taşcu Lala



  • Isăki după cădearea-a Guvernului

    Isăki după cădearea-a Guvernului

    Cătugursitu di adversarl’i a lui politiţ ti furn’ia că vru ta s’alãxească nomurli electorali căţe ş-loară borgi s’apufusească, dimi fără debatu tru Parlamentu, cu maşi năndoi meşi ninti di scrutinlu ti locali, premierlu liberalu Ludovic Orban cădzu, n’iercuri, dinintea a moţiunil’ei di cenzură băgată contra a cabinetlui a lui. Trei mesi ţănu mandatlu aluştui executiv, ţi easti paturlu di la alidzerli parlamentari dit 2016 şi protlu monohromaticu.



    Social-democrațl’ii ditu opoziție (PSD), tsi avea fută la puteari până tu inşita a meslui sumedru, anlu ţi tricu, cându fură surpaţ tut pritu moţiuni di cenzură, feaţiră tora suţată cu ProRomânia, partia cumăndusită di aţel di ma ninti premieru PSD Victor Ponta, şi, andrupăţ di UDMR, adunară nica ş-ma multi voturi andicra di ţi lă eara duri tra să-lu surpă guvernul Orban.



    Scupolu a gaeretil’ei nu easti ici unu ti niacăţari tu isapi – numirlu di tururi tu cari s’hibă ţănuti alidzerli locali. Tora, easti pruvidzut maşi un golu tur di scrutinu, catastisi luguristă că lă agiută a partiiloru mări, ditu arada-a aluştoru şi PSD. Acă easti tru scădeari vărtoasă dinintea a bănătorloru, PSD ma largu ari nai cama mulţă parlamentari şi nai multi dimarhii. Tru aestă catandisi, a loru nu lă agiută ici alăxearea, dimi turnarea ti ţănearea dauă tururi, ti cari liberal’ii ş-loară borgi s-apufusească, ama nu cu debatu parlamentaru.



    PNL, cari, andicra di anlu 2016 agiumsi, tu numiru, diplo cu aţel’i ţi lu ndrupăscu – iuva cătă 47%, uidisitu cu sondajili di opinie/ căftarea-a minduităl’ei tu lao – ari, tu arada-a lui, multi dimarhii, ghini ma spunu că dauă tururi bagă tu minti/ yilipseaşti ună ifculie ţi poati s’da ma multă legitimitati. Cădearea-a guvernului dişcl’idi, tu idyiul kiro, calea ti alidzerli ninti di kiro/ anticipatili — ţi li voru emu liberal’ii, emu prezidentul Klaus Iohannis, ţi easti cu minduearea că aesti suntu goala şi nai tin’isită cearei ti cratu.



    Calea pruvidzută di Constituție easti, ama, ndilicată. Planlu cu cilâstâserli tra s’adară un nău guvernu lipseaşti s’cadă di dauă ori ti un vade di 60 di dzăli ninti că prezidentul s-l’ia apofasi ti aspărdzearea a Parlamentului. Isapea ţi iasi tu videală “agiută emu a PNL, emu a PSD, ditu lenu turlii di furn’ii”, lugurseaşti politologlu Cristian Pîrvulescu. Tru minduita aluştui, “PSD lugursi că aleadzi anamisa di dauă lucre arali alidzearea a dimarhiloru tru dauă tururi di scrutin i alidzerli ninti di kiro – şi aleapsi alidzerli ninti di kiro di itia că, E, ahurhinda cu aestă moţiuni di cenzură s’dişcl’idu căl’iurli ti alidzerli ninti di kiro“.



    Aestă isapi easti bună emu ti PNL emu ti PSD şi UDMR, neise yini cu aestă minduită şi analistul Radu Magdit. Tra liberali scupolu parlamentaru ti cama di 35 tru sută ari căbili ta s-hibă băgatu tu practico, a deapoa ti social-dimocraţ şi maghiari easti cl’eaia ti tănearea-a alidzerloru locali tru un turu“, spuni Magdit. Nica spuni năsu că “rezultatlu, anaparti di alumta politică maşi cu minarea a budzăloru, caftă şi păzărăpseri salami dinăpoia a pirdelui/ i a uşiloru ncl’isi. Nu’ari s-amintă maşi treilu actor, simfunu cu sondajili/ căftarea-a minduităl’ei tu lao, dimecu USR PLUS”.



    Autoru: Corina Cristea


    Apriduţearea: Taşcu Lala




  • Nai protesti tru România (13.02.2017)

    Nai protesti tru România (13.02.2017)

    Bucureşti şi tru alte casabadz dit România ma largu s-duc nainti protestile nchisiti tru 31 di yinar andicra di turlia tru cari Guvernul PSD — ALDI mindui tra s-alaxeasca nomuri importante cari mutrescu infracţiunile di corupţie. Cabinetlu Sorin Grindianu, nvestit aoa si un mes, scoasi tru migdani una vartoasă reacţie tivică după ti vului una ordonanţă di urgenţă, cari vrea s-dezincrimineadza ma multi fapti penale, inclusiv abuzlu tru lucru, tru nascanti condiţii. Apofasea fu cutugursita sertu tru scara mari, em tru vasilie, em di aliaţl’i occidentali, şi scoasi pi geadei român’il’i niifharistusiţ – nai ma mulţa aoa si una stămâna, cama di giumitati di miliuni. Tru intereslu a unitatil’ei sociali, uidisitu cu spusa a premierlui, guvernul abroga pan tru soni ordonanţa.




    Ghini ma, niti aestă apofasi, niti demisia a ministrului ali justiţie, Florin Iordache, nu isihasi apili, protestatarl’i caftandalui tora sancţionarea a guvernului Grindeanu, tru cari spun că nu mata au pistusini. Dumanică seara, piaţa di dinintea a sediului executivlui fu, diznau, mplină, di s-alaxi tru scena a disvartearil’ei a unui babageanu tricolor uman adrat di atel’i aproapea 50 di n’ml’i di manifestanţa cari mutara pisura di caitli a lor carta buiusiti tru hroma roşa, galbina şi n’irla, lun’inati cu telefoanili mobili.




    Anvarligaţ di mesaje lun’inoase antiguvernamentale proiectate pi casili di anvarliga, manifestanţal’ii caftara demisia a executivlui, afişândalui pancarti cu mesajlu “Rezist” şi cu grita “Vrem s-lucram, nu s-vă vigl’em”. Dzat di n’il’i di insi mutara cap şi tru alta casabadz mari dit România – tru Cluj, Sibiu, Timişoara, Braşov, Constanţa şi Iaşi, am şi tru casabadz ma n’it, cata cum Galaţi ica Oradea. Manifestaţii contra a guvernului Grindianu s-featira şi tru ndoi casabadz european’i. Tru Italia, român’il’i mutara cap Roma, Milano şi Torino, iara tru Spania dinintea a Ambasadal’ei di Madrid, mea purtara si hlamburi nica şi grira lozinci contra ali corupţie şi a PSD.




    Sum deviza Vrem un guvernu chischin”, Haga s-tanu diznau un marşu di protestu, şasili tru aesti dauă stămân’i dit soni, cari s-bitisi dinintea a Ambasadal’ei ali Românie. Una delegaţie a protestatarlor deadi tru mana una carti petiţie a ambasadoaral’ei ali Românie tru Olanda, tru document român’il’i caftândalui un guvernu chischin, transparentu şi responsabil. Di altă parti, protesti, di ma n’it, s-tanu di una stamana şi dinintea a palatil’ei prezidenţiala di Bucureşti. N’il’i di susţanători pro-guvernamentali îl’i cafta giueapi a prezidentului Klaus Iohannis că nu ş-exercita rolu di mediator şi că instiga la ampartari prit purtaticlu a lui. Stămâna ti tricu, şeflu a statlui, cari andrupa ti scurtu kiro protestatarl’ antiordonanţă, dusi tru Parlamentu, iu cafta a executivlui s-guverneadza transparentu, cu pistusini, di spusi responsabilitate, iara Legislativlu, dominat di PSD, s0-legifereadza tra banatori, nu tra un grup di politicieni cu problemi penali.




    Autor: Corina Cristea


    Armanipsearea: Tascu Lala




  • Fostul guvernu, anchetat di naulu Parlamentu (17.01.2017)

    Fostul guvernu, anchetat di naulu Parlamentu (17.01.2017)

    Senatlu şi Camera a Deputaţlor di Bucureşti, adunati tru andamusi comună, apufusira s-adra una ancheta mutrindalui rectificărli bugetari fapti anlu ti tricu di Guvernul tehnocrat cumandusitu di Dacian Cioloş. Verificărli va s-hiba adrati di cătra Comisiile di buget-finanţe, cari lipseasti s-parastiseaasca un raportu tru yinitoarili dzali. Va s-hiba anchetati procedura şi datili cari eara la thimel’iu tra adoptarea di cătra Guvernul Cioloş a rectificărlor bugetare dit agustu şi brumar 2016. Nchisita fu catugursita di PNL şi USR, cari sa spusira contra a aistei iniţiativa.




    Ia ti spusi viteprezidentul a libearalilor, Cătălin Predoiu: “Partidlu Naţional Liberal nu aproachi aestă anchetă, ti furn’ia că ea nu ari altu scupo ca masi s-amâna momentul tru cari partidlu şi coaliţia di partid di la guvernare lipseasti s-da giueapi tru ligătură cu niputearea tra s-baga tru lucru un program irealizabil.” Al’iumtrea, liderlu social-democrat, Liviu Dragnea, cundil’e că una anchetă easti ananghisită, avândalui tru videala că fura vulusiti rectificări bugetare pozitive, tru condiţiile tru cari amintatitli scădea mes di mes.




    Liviu Dragnea spusi: “S-videm desi easti di furn’ia a ixichil’ei di amintari a fondurlor europene, ica dit furn’ia că s-feati una slaba adunari a TVA şi cari suntu cauzili. Criscu evaziunea fiscală, slăghi controlu a ANAF-lui, avu una ţisătură di oameni bagata tru ANAF cari feati ca nascanti firmi s-nu hiba controlati, ca nascanti importuri s-intra ma lişor tru vasilie ? Că nascanti halat, mecanismi şi instalaţii di control la yimbruche vahi numata lucreadza ica nu lucrara una s-una?”




    Tut la iniţiativa al Liviu Dragnea, plenlu di la Camera a Deputaţlor adopta una apofasi prit cari s-caftă una analiză pi idyea temă şi di la Curtea di Conturi. Fostul premier tehnocrat Dacian Cioloş apăndasi, pi un singir di socializari, la stepsurli ligati di execuţia bugetară ti anlu ti tricu. Tru minduita a lui, aestă idhee poate s-hiba lugursita ca una fumigenă di partea a atilor cari nu au cum să-şi tin’iseasca taxerli fapti tru campania electorală. Fostul premier aduti aminti di un recordu di ncasări di la UE – 7 miliardi di euro, paradz cari intrara tru România. Ma multu, ma s-acatam tru isapi evoluţia ali economie româneşti dit primlu semestru, eara ntimil’eata una rectificari bugetară pozitivă tru doilu.




    Dacian Cioloş nica spusi că, prit tuti misurli loati tru anlu ti tricu, fu lişurată fortuma fiscală prit rambursări ma mari di TVA si eara ndreapti si condiţii favorabili atea turlie ca Guvernul dit aestu an s-adună ma mulţa paradz europeni, aproapea trei miliardi di euro.



    Autor: Mihai Pelin


    Armanipsearea: Tascu Lala



  • Protili evenimenti a stamanal’ei ti tricu (30.10-5.11.2016)

    Protili evenimenti a stamanal’ei ti tricu (30.10-5.11.2016)

    Greva dit sănătate declarată paranom tru instanţă


    Tribunalul Bucureşti apufusi, gioi, că greva a angajaţlor dit spitalele româneşti de stat easte paranom. Apofasea nu easte definitivă, ama easte executorie. Ase, magistraţl’i deadira ndriptate a ministerlui tra Sănătati, cari reclama, ntra altile, faptul că demersul sindical nu ttin’isi condiţiile legale tra s-hiba declanşat conflictul di lucru. Lucratorl’I dit sănătati intrara tru grevă pi 31 di sumedru, tra tin’ii di cafi mes ma mari şi condiţii de lucru ma bune. Pe 1 di brumar protestul fu suspendat, după ti tru comisiile parlamentare fura avizate crişteri la tin’iili di cafi mes tra lucratorl’I dit sistem, iara sindicaliştii loara asiguripseri că amendamentili va s-hiba votati di plen, stămâna ti yini. Ministurlu a Lucurlui, Dragoş Pâslaru, feati timbihi că aesti cristeri tra tin’iili di cafi mes pot s-aduca zn’ie tra economia a vasiliil’ei.



    Guvernul cutugurseasti cristerli a tin’iilor di cafi mes şi eliminarea a nascantor taxi pripusi di Parlamentu


    Guvernul di Bucureşti lugurseasti că cristerli la tin’iili di cafi mes şi eliminarea a tailor cama di 100 di taxe, iniţiativi pripusi ica adoptate di Parlamentu, va s-aiba una mari zn;ie tra bugetlu di stat di anlu ti yini. Premierlu tehnocrat Dacian Cioloş spusi: “Cu tut ti s-vota tru aesta dit soni mesi, tra ndridzearea ali campanie electorala, aşi cum, ti amartie na adara di arada Parlamentul – ninti di alidzeri voteadză tru tuti direcţiile cristeri la tin’iili di cafi mes, fără isachi bugetari consistente – s-adunara anvarliga di 9 miliarde di lei dimec, cama di un procentu dit PIB.” Impactul bugetar a nomurlor cu n’iurizma electorala votati tru mesl’I dit soni poati s-agiunga, dimec, la 2 miliardi de euro, atea ti va s-dzaca că va s-giunga ili la criştearea a deficitului, ili la una n’icsurari a fondurlor alocate a investiţiilor. Ma multu, dezechilibrili anamisa di len turlii di categorii di bugetari va s-creasca tru yinitu. Ma s-treaca tru turlie vruta di Parlamentu, Guvernul va s-ataca la Curtea Constituţională nomlu tra tin’ia di cafi mes. Tru perspectiva a legislativilor dit 11 di andreu, marţa, deputaţl’i dit Comisiile andamusiti di buget-finanţe şi lucru amendara ordonanţa mutrindalui tin’iili di cafi mes dit sectorlu bugetar şi bagara nai categorii di personal dit Educaţie şi Sănătate care va s-harseasca di crişteri ica sporuri, aca tin’iili di cafi mes dit aestie domenii criscura, tru anlu dit soni, tru medie cu 30%. Aeste cristeri yin dupu scurtu chiro di anda deputaţl’i adoptara un proiectu di nom cari pruveadi eliminarea a cama di 100 di taxe nefiscale, inclusiv a atiloru radio-TV, cari asiguripsescu nai cama marea parte a finanţaril’ei tra posturli publice.



    Executivlu apufuseasti niveluri maximi la poliţili obligatorii RCA


    Apofasea di n’iercuri a Guvernului tra s-baga nascanti limite, tra un chiro di 6 mesi, a tarifelor la asigurările obligatorii RCA, a scoasi tu videala reacţii diferite andicra di interesele a diferitelor părţa. Uniunea Naţională a Societăţilor di Asigurare şi Reasigurare dit România (UNSAR) – asociaţie care aduna tuti firmele de asigurări – sesiza Comisia Europeană tu ligature cu ngl’itarea chiro di şase mesi a tarifilor tra poliţele RCA, spunandalui că măsura calcă printipiul a pazaril’ei libera, concurenţiala, pruvidzuta tru Constituţia ali Românie. Al’iumtrea, patronatele dit transporturile rutiere salutara misurle loaate di guvern. Ma multu, eale caftan a Parlamentului s-emită un nauo nom a asigurărilor tru atel’I şase mesi, până cându expiră ordonanţa a guvernului mutrindalui plafonarea a tarifilor RCA. Transportatorl’ii nica cafta ca yinitorlu nom s-asiguripseasca transparenţă totală tu ligature cu isapea a tarifilor tra tuti categoriile di autovehicule ti li au persoanele fizice şi juridice. Firmele di asigurări care va s-vinda poliţe pisti pahadzl’I maximi apufusiti di guvernu riscă amendza usturătoare. Naile reglementări tru domeniul a asigurărilor fura adoptate di guvernu după protestili organizate di transportatori. Aeşta reclamara ma multi ori arada tarifele exorbitanti pi cari era obligaţ s-li păltească, maxus tra camioane, şi cari sa scunkea cafi an.



    Pusputeari penală extinsă in rem tru dosarlu ali Revoluţie dit andreu 1989


    Tru România, la aproapea 27 di an’I di la cădearea a regimlui Ceauşescu, procurorl’i militari lardzira, n’iercuri, pusputearea penală in rem tru “dosarlu ali Revoluţie” pentru infracţiuni contra uminitatil’ei şi la faptili ti s-featira după 22 di andreu 1989. Procurorlu Marian Lazăr exighiseasti cari suntu furn’iili a aistei apofasi: Dit actili a dosarlui rezultă că, tra tanearea a putearil’ei, prit acţiunile dizvartiti şi meatrili ti s-loara, naua cumanduseari politică şi militară agiumta la puteari după data di 22 di andreu 1989 feati tra s-hiba vatamat, pligyuit prit tufichiseari, vătămarea a integritatil’ei fiziti şi psihiti, respectiv ixichea di libirtate a unui numir mari di persoane, fapte care s-aradapsescu tru arada a condiţiilor di tipicitate a infracţiunil’ei contra a umanităţii.”


    Incidentele armate fapti tru ateali dzali tru un numir mare di localităţ spuni ca s-lucra după un plan preapufusitu, care avea tru scupo priloarea a puteril’ei di cătra nail’i lideri şi legitimarea a aistor. Uidisitu cu un documentu a parchetlui militar di pi ningă Analta Curte de Casaţie şi Justiţie, cama di 1,200 di oamin’i murira tru evenimentele dit andreu 1989, 800 di el’i după 22 di andreu, dimi după cădearea a regimlui Ceaşescu. Fura cama di 5.000 di pliguiţ şi alti ndaua n’il’I di insi fura privat paranom di libertate şi greu tran’ipsit Ridiscl’iidearea a dosarlui ali Revoluţie – dosar cari adusi condamnări pi bandă la CEDO tra România — yini la ndoi mesi după ti procurorlu general interimar, Bogdan Licu, cafta discl’idearea diznau ali ancheta. Uidisitu cu Bogdan Licu, ceareaia di clasari a dosarlui, tru sumedru 2015, nu avu thimel’iu şi fu paranom, iara încadrarea juridică a faptilor fu alathusită.



    Armanipsearea: Tascu Lala

  • Nadii tra naulu guvernu di Bucureşti

    Nadii tra naulu guvernu di Bucureşti

    Naulu Guvernu di Bucureşti cumandusitu di Dacian Cioloş programa tra n’iercuri prima şeditţă. Nu ari chiro tra chireari ! Până tru toamna a anlui yinitor, cându va s-tana alidzeri parlamentare, sunt multe ti adrari. A diapoa aşteptărle a românilor sunt multu mari : dzat di n’ml’ii di persoane ş-li spusira cu boati pi geadii. Nai putan tu una primă fază, politicienii pari că achicasira mesajlu a lor. După dimisia a premierului social-dimocrat Victor Ponta, şeflu a statlui al’i diadi borgi a fostului comisar european tra Agricultură, Dacian Cioloş, s-ndreaga un nau Cabinet, aadrat dit miniştri nitruregimentaţ politic, cu experienţă tru sectorlucari privat ica tru instituţii europene.




    Ia ti spusi Prezidentul Klaus Iohannis: Aveţ şansa să scuteţ tru videala cum poati s-hiba guvernata România cu hairi, tru un an complicat şi cu aştiptări multu mari dit partea ali societati, dit partea a popului, ama lipseasti sd-hiţ conştienţa că aştiptărli yin şi dit partea a politicienilor. Am candasearea susto că tută lumea va ca lucarlu s-imna ca una sihati şi tra aesta easti ananghi di un Guvernu hairlaticu.”




    Executivlu al Dacian Cioloş aminta, marţa, votlu di pistipseari a Parlamentului. 389 di voturi fura tra, 115 — contra, iara dauă voturi fura anulate. Cu ti andrupari nchiseaşte pi cali Guvernul s-vidzu dit discursurle a reprezentanţalor di la partidili parlamentare. PSD, prit liderlu Liviu Dragnea, ş-dimanda andophiul, condiţionat, ama, di turlia tru cari naulu Executiv va-şi tin’iseasca mandatlu.: Va lu andrupam Guvernul Cioloş ahât chirop cât avem candasearea că va-şi dizvartească activitatea nauntrul a mandatlui agreat, ahât chiro cât va li duca ninti meatrili economiti adoptate di guvernarea a noastră.”





    Co-prezidentul PNL, Alina Gorghiu, lugurseasti că Guvernul proaspit nvestit easti una soluţie tra işearea dit actuala criză politică: Alidzem ază una soluţie vinită di la cetăţeni, iara Partidlu Naţional Liberal pistipseasti tru aestă soluţie. Va s-votam naulu Guvernu, tra atea că avem pistusinea că easti una formulă bună şi una soluţie tra işearea dit aestă criză politică.”




    Cara UDMR, UNPR şi minorităţle naţionale, alti andicra di atea maghiară, dimandara ca că lu ndrupasca Cabinetlu al Dacian Cioloş, al’iumtrea ALDI, PMP şi Gruplu Naţional Democrat votara contra a lui. Aca lu aproachi pan di mardzina proaspitlu prim-ministru, co-prezidentul ALDI, Călin Popescu Tăriceanu, nu pistipseasti tru un Cabinet di tehnocraţ: Nu escu pi daua ti bunili a dumnil’ilor a voastri naeţ, ama lipseasti nica să ştiţ că persoana a dumneavoastră, deadun cu anamea şi prestigiul di cari vă harsiţ şi pi cari li amintat pi merit, easti poati, fără volea şi ştiinţa a dumneavoastră, parti a unui plan elaborat aoa si un an şi cari ş-pripusi s-da nanparti cu iti paha un Guvernu aleptu democratic şi nvestit prit tin’isearea a tutulor procedurlor parlamentari.”




    După darea a giuratlui, marţa, amanat, noaptea, tru prezenţa a prezidentului Klaus Iohannis, s-tanu ceremonia di priloari a mandatlui di premier di cătra Dacian Cioloş, furn’ie tra s-faca una scurtă caracterizari ti pareia a lui: Omin’i’i cari ş-alăsara lucarlu tru cari ahardzira multu chiro şi energie li alăsara nanaprti ti un chiro şi apufusira s-yină şi să-şi baga axizerli tru una echipă cari, am nadia, s-hibă axi s-duca pan di mardzina mandatlu, misiunea pi cari na u deadi Parlamentul.” Pi scurtu chiro ş-di mesi, naulu Guvernu va s-lipseasca s-ndreaga bugetlu pi 2016 şi s-lucreadza tra organizarea a alidzerlor locale şi parlamentare di anlu ti yini. Sunt avuti tru videala un plan di investiţii pi 10 ani, una strategie naţională di dizvoltare, reforme tru educaţie şi sănătate. Ari voli, tutunaoară, tra criştearea şi anvartuseari rolu ti lu ari România tru UE şi NATO, anvartusearea şi dizvoltarea a parteneriatlui strategic cu SUA, cata cum şi susţanerea a nadiilor di integrari europeană ali Ripublica Moldova vitina, majoritar românofonă.




    Armanipsearea: Tascu Lala


  • Alâxearea ali Constituţie, tu unâ nauâ hopâ

    Alâxearea ali Constituţie, tu unâ nauâ hopâ

    Nai cama multi di alâxerli di substanţă adusi a nomlui di thimel’iu ali Românie mutrescu ligâturli anamisa di protili instituţii — Parlamentu, Prezidentil’e, Guvernu. Aşi cum sâ spuni tu proiectulu adoptat, n’iercuri, di comisia parlamentară ndreaptâ ad-hoc, mărl’ii amintâtoeri a proteslui di revizuiri suntu cetăţean’il’i, haristusitâ anvârtusearil’ei ndrepturli şi libirtăţli individuali, ama şi legislativlu a curi puteari şi autoritate va s-anvârtuseadzâ, andicra di Prezidentil’e. Easti minduita spusâ di caplu a Comisiil’ei di revizuire ali Constituţie, liberalu Crin Antonescu. Tu ligâturâ cu borgili prezidinţiale, s-vizu ananghea ti niscânti limbidzâri tra s-nu s-agiungâ la crizili politice şi instituţionale.



    Protili forţi ali opoziţie, PDL şi PP — DD, fudzirâ di la lucrărli ali comisie, niifharistusiti că proiectul di revizuire nu tin’iseaşti, aşi cum câftă şi prezidentul Traian Băsescu, referendumlu consultativ dit 2009, la cari majoritatea a român’ilor sâ spusi tră bâgarea tu lucru a unui Parlamentu unicameral, cu maşi 300 di membri. PDL — spun reprezentanţâl’ii a lui — nu aproki s-ndrupascâ atea ţi el’i numâsescu călcarea a suveranitatil’ei a popului şi a statlui di dreptu, prit niacâtarea tu isapi a rezultatilor a aţilui referendum. Protlu aliat a PDL tu aestă alumtâ, ama ş-tu atea ligatâ di naetea USL ta s-li n’icşureadzâ prerogativili prezidenţiale, easti şeflu a statlui, Traian Băsescu. Cu scuplu ta s-lâbagâ zori a legiuitorlor ti s-tin’iseascâ volea populară, aestu nkisi protedura tră un nă referendum pi idyea temă, a unicameralui.



    Pi di altă parti, reprezentanţâl’ii a Uniunil’ei Social-Liberale, la puteari, pot s-aducâ tu moeabeti tu arada a lor – şi u aduc – volea populară exprimată, limbid, tu favoarea-a USL, la alidzerli dit andreu anlu ţi tricu, cându electoratlu adusi dininti unâ majoritati ţi u kisă atea unâ alianţâ cari nu ascumsi vârnâoarâ că va ta s-tânâ tu idyea scarâ bicameralismul. Moeabetea easti maşi tu ahuhritâ, iara până tu meslu yismâciuni, cându easti aştiptat votlu tră proiectu, ari kabaia kirotră limbidz`ri şi amendarie, ma s-hibâ ananghi.



    Toradioarâ, proiectul s-duţi ti avizare la Consiliul Legislativ şi la Curtea Constituţională, ş-deapoa va s-toarnâ tu Parlamentu ti moeabeţ şi aprobare. Un punctu di videalâ importantu va s-hibâ şi atel spus di Comisia di Veneţia a Consiliului Europei. Crin Antonescu spusi că reprezentanţâl’ a aiştei va s-yinâ, tu ahurhita a meslui alunar Bucureşti, tra moeabeţ ţi s-limbidzascâ lucârli pi tema-a alâxerlor adusi a nomlui ti thimel’iu. (Ştefan Stoica)