Radio România Internațional

Tag: Nicolae Batzaria

  • Ş-draclu fudze di armân

    Ş-draclu fudze di armân
    di Nicolae Batzaria
    Puizie spusâ di Toma Enache


    Unâoarâ cându armânlu

    Ş-ara di cu dimneaţâ,

    Sâ-l’i-Creapâ-Numa-l’i dzâţe:

    -“Fârtate, cu mbâreaţâ!”

    -“S-bânedz”, l’i-u toarnâ omlu,

    Şi zboarâ dupâ zboarâ,

    Nâş feaţirâ suţatâ

    Ş-giurat el’i doil’i loarâ.

    Deadun s-lucreadzâ loclu,

    S-ampartâ-apoi ca fraţ

    Ţe s-easâ câtrâ vearâ,

    Cum fac doi buni urtaţ.

    Trâ ninte-lâ lucrarea!

    Ş-tut grân el’i siminarâ

    Ş-ca s-nu aibâ ancâceare,

    Cu cale nâş aflarâ:

    Armânlu la mpârţare,

    S-l’ia parte ma puţânâ

    Prisuprâ iţi creaşte!

    Alantâ, ţe s-armânâ

    Ş-cu toate arâdzâţińile,

    Ia, draclu la s-adunâ.

    -“Ai şedz cu sânâtate!”

    – “Ia, du-te oarâ bunâ!”

    Fârtaţl’i si dispartu,

    Ş-da mâna, s-başe-n gurâ,

    Fac zbor s-adunâ veara,

    Cum lâ-easte-n ligâturâ.

    Şi s-duţe cate-ş unlu

    La lucrulu ţi ş-are.

    Si-l’i-Ceapâ-Numa s-bagâ

    Angrâńe şi ncâceare.

    Arâde,-i maş harauâ,

    Arsare pri-un cicior.

    “Dip ghine ńearse dzua

    Lu arâş ahânt lişor!”

    “Bre, glari ţe-ş furâ armâńil’i.

    Pân tora nu am vidzutâ

    Un om cu ahtare minte

    S-arâdâ tu minutâ.

    S-l’ia partea di pisuprâ!

    Aproape dip ţiva

    Ş-alanta, cama multa,

    A ńia maş sâ-ńi da.

    Ma veara cându yine,

    Vidzu si-l’i-Creapâ-Numa

    C-armânlu nu s-âncalţâ,

    Câ un âl feaţe muma.

    Ia-l omlu cu nâ coasâ

    Tot schicurle ş-l’i tal’e,

    Ş-armase maş trâ draclu

    S-adunâ nişte pal’e.

    -“Fârtate”, dzâţe-atumţea,

    “Bâgaş-me ved, tu sac,

    Ti spuseşi ma dişteptu,

    Di draclu cama drac.

    Nu ńeardze, a, s-mi l’erţi,

    Trâ anlu care yine,

    L’iau partea di pisuprâ

    Ş-alantâ s-u l’iai tine”.

    -“Pri chefea ta la s-facâ,

    A s-hibâ, bre fârtate,

    Trâ anlu di divearâ,

    Ai, seaminâ patate”.

    Ia-u ş-toamna ţea cu ploile,

    Lâ faţe ea hâbare

    Că s-coapsirâ patâţle,

    Că-i oara tr-adunare.

    -“Ved tora”, dzâţe draclu,

    “Armânlu ţe s-adarâ?

    Nu poate ca s-me-arâdâ,

    Âńi vini ş-a mea oarâ”.

    Ş-ma tal’e Sâtânâlu,

    Asudâ ş-tot ma s-curmâ,

    Ma frândzâ ş-iara frândzâ,

    Pâtate niţi urmâ.

    Armânlu l’ia nâ sapâ

    Ş-te s-vedz la râdâţine!

    Că deade Dumnidzâlu

    Ş-ambărle s-hibâ mpline.

    Când veade aşiţe draclu,

    Fudzi nâirit ca foc:

    “Cu-armânlu nu s-acaţâ,

    Că-i şapte draţ tr-un loc”.

  • Lucru di chirut


     

    Un tinir – cum sun’ şi-alţâ —

    Cu zigha ma nafoarâ,

    Di-aţel’i ţe lâ si pari

    Că s-mâcâ tut ţe-azboarâ,

    ’Nâ dzuuă – sâ-nveaţâ

    Ghumarlu-l’i sâ zburascâ.

    “Va s-fac – âşi dzâsi singur,

    Ca lumea s-ciuduseascâ”.

    Avdzâţ-lu cum tut strigâ:

    “Ascultâ, uricl’eate:

    S-mi scoţ cu faţa albâ,

    S-mi alavda horili toati.

    Dişcl’idi ghini gura

    Ş-dzâ: Bună dimneaţa!

    S-nu zgheri, ma sâ zburăşti…

    Nu-aşi, s-ti l’ea lâiaţa!”

    Şi spuni ş-iara spuni;

    Asudâ şi s-nâireaşti.

    Ma tuti sunt chiruti:

    Ghumarlu nu zburaşti.

    Ia, treaţi-un om cu minti;

    Ş-când veadi-ahtari glar,

    Cu stânga ș-faţi cruţi

    Şi-l’i dzâţi: “Pri ghumar

    S-lu nveţ ca sâ zburascâ

    Nu s-poati — iţi s-faţ;

    Ma, di la nâs nveaţâ,

    Chirute, cumu s-faţ!

  • Şi aşi s-faţi

    Şi aşi s-faţi
    di Nicolae Batzaria
    Puizie spusâ di Toma Enache


     
     
     

    “Daţ di-alagâ, aideţ, oamińi,

    Ńiţi şi mâri, mul’eri ş-bârbaţ;

    Loaţ ma-n yie, pânâ-i-oarâ,

    Nu aveţ ńilâ ţe va s-daţ.

     

    Cari va noaptea s-poatâ s-doarmâ

    Cari va sândzili s-nu-şi chearâ,

    S-treacâ banâ cu arihati

    Tu câldurâ ńeadzâ-vearâ,

     

    Ma curundu, s-nu s-amânâ,

    S-vinâ s-l’ea di aistâ apâ.

    Di nisomnu ş-mâcâturâ

    Tu minutâ va s-ascapâ.

     

    Tartabiţi şi puricami,

    Veşti, muşte şi furniţi

    Apa-aestâ ţâ li moare –

    Furâ mâri i furâ ńiţi”.

     

    Omlu strigâ ş-lumea alagâ

    Ca s-acumprâ cari di cari,

    Câ ş-eara ca ńeadza-vearâ,

    ‘Nâ câldurâ ti cripari.

     

    S-toarnâ-apoia di lu ntreabâ:

    “Ghine, frate, cum s-adrâm.

    Tartabiţil’i ş-toati alanti

    Noi s-putem s-li vâtâmâm”?

     

    “Nu-i ţiva”, li dzâţi omlu;

    “Voi mutriţ s-li acâţaţ;

    Loaţ apoia ş-cu câştigâ

    Pri sum-soarâ l-gâdicaţ.

     

    El arâdi s-câpâiaşti

    Ş-cându dişcl’isâ gura şi-u-ari,

    Unâ chicâ toarnâ-l’i nuntru

    Ş-va videţ câ tru-oarâ moari”.

     

    “Am aestâ ţâ fu apa?”

    Faţe un di-aţel’i din hoarâ.

    “Murafeti ţi ciudie,

    S-gâdiţ puriţl’i sum-soarâ!

     

    Va-l’i aspun eu gâdicari

    Ma s-lu acaţu, si-l bagu tu mânâ:

    L’eau şi-l calcu cu ciciorlu

    Ş-niţi urmâ s-nu-şi armânâ”.

     

    “Şi-aşi s-faţi” , dzâţi omlu;

    “Poţ si-l calţi ş-cu ciciorlu.

    Dicât şi-apa mea âl’i moari-

    Ia ţe ńi-fu a ńia zborlu”.

     
     
     

  • Cumnicâtura al Chita

    Cumnicâtura al Chita
    di Nicolae Batzaria
    Puizie spusâ di Toma Enache

    Avdi Chita că ma s-dzâți,
    Că di preasiñi multu-agiutâ,
    Ma s-ti duț ca s-ti cumâniț;
    Că-ași fațe lumea tută.

    Că-l’i si l’iartâ, că-l’i si spealâ
    Iți s-facâ, iți s-furâ.
    “Da di mânâ, ma-i așiți,
    Aidi s-l’iau cumnicâturâ”.

    Ș-nâ hâryie, ea-li Chita
    Neapiritâ, că-și si scoalâ,
    Mâcâ ghini, nu s-agioacâ,
    Inima s-nu-l’i hibâ goalâ.

    L’ia cârliglu, l’ia hângearlu. –
    Ți știi, frate, poa’ s-lipseascâ, –
    Ș-fudzi Chita, imnâ calea,
    S-duți omlu s-ayiseascâ.

    – “Ei, afendi, bunâ-ț oara,
    Ți-adari, prefte, cum l’i-u treț?
    Yini Chita si-l cumâniț,
    Chita, om di la birbeț”.

    – “E, cripatlu”, dzâți preftul,
    “Ma preagalea, nu zghilea.
    Ea, ñi spuni tini prota
    S-nu mâcași adzâ țiva?”

    – “Ti mâcari mași nu ntreabâ,
    Cama multu iu si s-ducâ,
    Mași s-earai di vârnâ parti
    Si-l vedz Chita cum ș-arucâ.

    Dă-l’i-u, ndeasâ di hâryie,
    Dă-l’i-u, lapti ș-câcimac,
    S-hibâ altu s-mâcâ-ahâtâ,
    Tu-oara-ațea vrea facâ pac”.

    – “Cum dzâț tine”, l’i-u-are preftul,
    “Ved că fuși criștin cu semnu,
    S-ti cumânic cum lipseaști,
    Ședz ația s-l’iau un lemnu”.

    S-toarnâ preftul, ma nu-i singur,
    Ea-li yini cu doi soț –
    Nu ș-fu Chita om di-aradâ,
    Nu s-cumânicâ ca toț.

    – “Aidi, Chita, ai ti tindi,
    Tra s-țâ dăm cumnicâturâ,
    Fă-țâ cruțea ș-fă-ti gioni,
    Strindzi dințâl’i ghini-n gurâ”.

    Ma lu-aștearnâ corbul Chita
    Ș-l chiseadzâ di bâteari,
    El aravdâ, strindzi dințâl’i,
    Easti gioni, nu-i mul’iari.

    Ș-tut lâ dzâți: “daț-l’i-u ninti,
    Nu-aveț ñilâ, ma trâdzeț,
    Poartâ Chita, nu l’i-u fricâ,
    Nu l’i-u fricâ, ma dideț.

    Cumnicaț-mi cât ma ghini,
    Că de, zori altâoarâ,
    S-mi-aduțeari Dumndzălu,
    S-yinâ iara Chita-n hoarâ”.

    Și-l bâturâ, și-l cruirâ,
    Pân l’i-umflarâ ghini chealea.
    – “Aidi tora, oarâ-ț bunâ,
    Du-ti, frate, imnâ-ț calea”.

    – “Trâ ți prefte”, greaști Chita,
    “Trâ ți mași cumnicâturâ?
    Nu-aflat om voi ca s-arâdeț,
    Ia, dideț-ñi și fanfurâ”.

    – “A, ș-anafurâ va Chita,
    Ia, mutrea, că n-agârșim,
    Ședz atumțea nica nâoarâ
    Ș-cu fanfurâ s-bitisim”.

    Ș-dă-l’i-u prefțâl’i ș-iara dă-l’i-u,
    Pânâ cându nu puturâ;
    – “A s-ț-agiutâ, scoalâ Chita,
    Ia, țâ deadim și fanfurâ”.

    Fudzi frâmtu lailu Chita,
    Ma mult mortu dicât yiu.
    “Zori lucru cumnicarea,
    Va s-țân minti pânâ s-hiu”.

    Și prit cali ș-află Chita
    Unâ nveastâ ți-avea ñic:
    “Bunâ-ț oara”, greaști omlu,
    “Iu cu-aestu ficiuric?”

    – “La bisearcâ, lai Chita,
    Tra si-l’i da cumnicâturâ,
    Lu-am ca lândzit, di trei dzâli,
    Nu va s-bagă țiva n gurâ”.

    – “Nu ți-ai minti, lea criștinâ,
    Știi ți s-dzâți cumnicari?
    Om ca mini, om ca Chita
    Ș-iara veadi zori mari.

    Du-l acasâ ficiuriclu,
    Că nu ș-easti nâs ti-ahtări.
    Iu va s-poatâ el s-aravdâ?
    Nica nu-i gros tu pâltări.

    „Multu, multu poa’ s-ascapâ,
    Cându-l’i da cumnicâturâ,
    Ma pute nu-ñi tal’ie mintea
    S-easâ yiu ditu fanfurâ.”

  • Vaca al Cole

    Ună dzuuă, di dimneața

    Neardze Cole la păzare,

    După năs trăgând di fune

    Ună vacă tră vindeare.

     

    Iar ma-ncolo l’i-astal’ie calea

    Un armân care lu întreabă:

    Cât u vindzi capra, Cole ?

    Cumu s-veade, easte slabă”.

     

    Care capră, bre criştine ?”

    Greaşte cole ca năirit;

    Nu vedz, oarbe ? Easte vacă;

    Ori la cap eşti agudit ?”

     

    Ei, chir Cole”, altu l’i-dzâţe,

    Capra- aestă i-tră vindeare ?

    Easte ńică ş-nihărnită;

    Ved, nu sţăne pi cicioare”.

     
    Ia dişcl’ide ocl’il’i ghine”,

    Cole zborlu âl’i turnă;

    Vaca mea nu easte capră;

    Ori şi-a ţia ţ-a zbură ?”

     

    Când s-aproache di păzare,

    Vine-al trei-lea muştiri.

    Dzuua- aţea călcă cu stângul

    El di-acasă când işi.

     

    Oaspe Cole”, omlu l’i-dzâţe,

    Capră-ahtare di-iu aflaşi ?

    Slabă, veacl’e –tot u-acumpru

    Ma vrei eftină s-u-alaşi.”

     

    Corbul Cole tora s-toarnă

    Cătră vacă ş-tot mutreaşte

    Pi la cap, cicioare, coadă,

    Şi-apoi singur ’şi zburaşte:

     

    Bre, ciudie, tamă mare,

    Ţe ńi si feaţi, ni va s-facă:

    Vaca a mea di ańi di dzăle,

    Easte capră ş-nu e vacă !”

     

    În păzare când agiundze

    Cole ntreabă pri viţińi:

    ,,Ţe-i aestă: capră-i vacă?

    Ia spuneţâ-ńi, bre criştińi”.

     

    Să şi-arâdă, toţi dzăc capră”.

    Cole aşiţe când vidzu,

    Ca s-ascapă cama-ńi vie,

    Cât ma eftin u vindu.

     

    S-toarnă-acasă ş-di la poartâ:

    “Lea niveastă, vinu ncoa!

    Vaca noastră, vaca Murga,

    Ştii că vacă nu eara?

     

    Capră, nveastă, capră şută.

    Un chirut ghine -că aflai —

    Vru s-u acumpră. Avdzâ,glarlu!

    Doxă-ţ, Doamne, că-ascâpai!”

     
     

    Puteț s-ascultaț aoa poezia spusâ di Toma Enache: