Aţea di-a naua ediție a Festivalului Internaţionalu di Literatură şi Striduţeari Iaşi – FILIT s’ţănu tru kirolu 20-24 sumedru 2021. Ditu program feaţiră parte evenimente la cari eara viniţ oaspiţ ditu 10 văsilii, sumu ună paletă largă di manifestări: andamusi cu scriitori tru ma multi locuri ditu căsăbălu Iași, dizbateri, expodzuuății și concerte. Casa Muzeelor agiumsi nisuhorea a FILIT, loclu iu voluntarii, oaspiţlli și publiclu s-hărsiră di evenimente și di experiențe personalizate di vidzuuătare a atiloru ţinţi muzee tora ma ninti dişcllisi: Muzeul Pogromului di Iași, Muzeul Teatrului Evreiesc tru România, Muzeul Poedzuuăe(i), Muzeul Literaturăllii Române, Muzeul Copilăriei tru Comunism. José Luís Peixoto, lugursitu di scriitorlu José Saramago “una ditu nai ma surprinzatoare revelații a literaturălleii portugheze recente”, s-aradăpsi anamisa di oaspiţlli aliştei ediții FILIT. Tru cadrul FILIT s-lansară și dauă proiecte editoriale, alănciti la Editura Muzeelor Litearare, cari nregistrară un ună ş-ună: colecția “Parodii originale”, formată ditu ţinţi volume la cari avură contribut ţinţdzăţ di poeț contemporani, și volumlu “3 poeți croați”, primlu ditu proiectul “Văsilii ñiţ, literaturi mări”, ţi ălli ari tru ţentru pi născănţă ditu nai ma tiñisiţ poeț ditu Croația.
Scriitorlu Florin Lăzărescu, membru fondator și coordonator programe FILIT n4 zburaşti ti aesti dauă proiecte. “Practic, scriitorlli clasici, patronii di muzee literare ieșene – Vasile Alecsandri, Otilia Cadzuuămir, Mihai Codreanu, Mihai Eminescu și George Topîrceanu — fură maş pretexte tru realizarea colecțiillei Parodii originale. Noi insistămu ti aestu aspect, lă sugerămu a poețlor s’ţănă titlul original ditu un poem și un stihu, ama să ngrăpsească tru stilu a lui işiş. Ași alănciră ţinţi volume colective di poedzuuăe multu bună și ved că tută lumea ahurheaşti s’aproaki aesta. Nica ma multu are și ună vidzuuăbilitate extraordituară proiectul, zburămu ti 50 di oameni cari lucreadză ti promovarea lui. Mi hărsescu că ișiră aesti tomuri, nu fu tamam lişoru ti adrari căţe zburămu ti ţinţi cărți di poedzuuăe noi adrati tru trei meşi. Ta s’intru niheamă tu culisele realizarillei alustui proiect, avea lenu turlii di catandisi, născănti ca ti hadzuuă. Ari un poet a curi ălli pripus participarea tru proiect și a dauă dzuuă eara etimu, nă deadi ţinţi poeme impecabile. Avea ama şi poeți cari nă spusiră că nă da poemele tru una stămână și amănară doi meşi, ama până tu soni ngrăpsiră niscănti poeme superbe. Avumu și poeț cari vrură s’lucrămu deadunu, ama tră itia că nu fură inspirați I nu lă arisi ţi işi, s’trapsiră.
Ari ună pirmituseari multu interesantă dinăpoia a aluştoru volume pi cari li lugursescu ti anami. Ama nu voi s’tracă geaba nividzutu un proiect ligat tut di poezie. Avum di multu kiro idheea di lansari ună colecție la Editura Muzeelor Literare, editură ditu cadrul MNLR Iași, didicată scriitorloru viţini. Easti zborlu di scriitori vărgari, croați, sârbi, sloveni, scriitori cari nu para fură apriduşi tru România. Iara anlu aestu avumu ucazea s’edităm un volum cu trei poeți croați multu ti anami – Goran Čolakhodžić, Miroslav Kirin, Nada Topić – cu cari ahurhimu aestă colecție. Easti una antologie făptă di un critic croat, iar poeții respectivi suntu tapriduşi di Adrian Oproiu, traducător cari băneadză Zagreb, unu ditu oaspiţlli a anlui aestu la FILIT. Noi, la MNLR Iași, tutu zburămu ti literatura a văsiliilor cari nă suntu viţini și mi hărsescu că nkisimu aestu proiectu, pi cari am nădia că va’lu duţemu ma largu añilli ţi yinu.”
“Atelierili FILIT tră traducători”, iniţiativă a MNLR Iaşi și a Festivalului Internațional di Litearatură și Traducere – FILIT Iași, ndrupăscu creaţia contemporană şi promovarea internaţională a patrimoniului, contribuinda la dizvoltarea a unlui lărguriiu sistem di rezidenţi litearare tru Europa di Est. Aţea di a VII-a ediție a “Atelierelor FILIT tră traducători”, organizati di Muzeul Național al Literaturlleii Române Iaşi tru colaborare cu Memorialu Ipoteşti – Centrul Naţional di Studii Mihai Eminescu ndreapsi un cadru di formare şi comunicari profesională tră traducători ditu limba română tru ună limbă xeană. Aţelli ţi avură hăiri di aesta ediții eara viniţ ditu dauăsprădzati văsilii, iara programul avu dauă mease arucutooasi și unu şingiru di conferințe țănuti di Florin Bican, Bogdan Crețu, Cristina Hermeziu, Doru Liciu, Doris Mironescu, Mihaela Ursa, Radu Vancu. Traducătorlli zburără ti transpunerea tru ma multi limbi a născăntoru texte clasiţi și contemporane ditu litearatura română și aflară strategii di promovare a literaturăllei române tru xinătati.
Scriitorlu Florin Lăzărescu, membru fondator și coordonator programe FILIT. “Anlu aesta, avânda tu videală contextul a pandemiillei, nă pripusimu s’nu riscăm invitânda traducători ditu xinătati. Până tora, la FILIT, lli-avumu tu mengă maxusu traducătorlli nativi ditu alti văsilii cari apriducu literatura română. Anlu aestu năutatea vrea s’hibă căte călisimu ma multu traducători cari traduc tru limba română, cadealihea iţi ghivăsitoru îlli cunoaște, suntu traducători di autori faimoși tru limba română. Ama cu kirolu agiumsimu la un eveniment hibrid tră atea că s-feaţi că mulță ditu traducătorllii ditu limba română tru ună limbă xeană s’hibă ă să fie cu rezidenţă tru România. Și nă hărseaştiaestă formula la cari s-agiumsi tră itia că muabeţli anamisa di elli eara multu interesante.”
Tru cadrul a aţilui ditusoni eveniment FILIT, la Teatrul Naţional “Vasile Alecsandri” Iaşi, scriitoarea Simona Goșu amintă “Premiul liceenilor tră nai ma vrută carti alăncită tru anlu 2020” tră romanlu Fragil, durusitu di Inspectoratlu Şcolar Judeţean Iaşi dupu votlu dat di cătră un juriu adratu ditu 29 di elevi ditu 11 licee ieșeani.
Autoru: Corina Sabău
Armânipsearea: Taşcu Lala
