Category: Teatru armânescu

  • Nu ti hăriseşti că-ńi vini orixea?


    di Nicolae Batzaria


    Era veara, ńiadză-veară Era vară, vară-n toi,

    Ş-pri tu câmpu, tu căloare Şi prin câmp treceau călare,

    Trec Armâńil’i, cărvănarl’ii, Aromânii cărvănari.

    Nu s-imna di multu soare. Te topeai de-atâta soare.

    – Aide Bal’io, aide Alcio…” -Dii Balio, dii Alcio…”

    Şi ma nclo di năşi-ş treaţe Şi trece pe lângă şei

    C-ună pită mare-n mănă Cu-o plăcintă mare-n mână

    Nă mul’iare ditu greaţe. O grecoaică cu ai ei.

    Veade unlu ş-dzăţe: frate Vede unul, care zice: frate

    Făţeţ haze şi videţ Faceţi haz şi o-ţi vedea

    Pita cum va l’i-u călescu Cum se fură o plăcintă;

    Mutrits tora şi tăţets.” Lăsaţi totu-n seama mea.

    S-duţe omlu l’ia tâmbarea Sarica si-o luă pe dată

    Di cărvane s-dipărteadză De care se depărtează

    S-tinde-anaschilea în pade Şi se-tinde şi se vaită

    Ş-avdză-l tora cum uhteadză: Din rărunchi acu oftează:





    – Lele mamă, lele soră, “- Of mamă şi tu soră,

    S-vă videare ninga n-oară Ce n-aş da să ne-ntâlnim

    Dinlu-a vostru prucupsitlu, Ca să mai trăiesc o oră

    Că diparte el va-ş moară.” Din străini la voi să vin.”



    Şi ncăneaşti ş-tot uhteadză; Şi suspină şi oftează;

    – Oh, măratlu-ńi, mi tuchii – Vai de mine, mă topii,

    Me-arse heavra, ńi-măcă bana Mă ia frigul, se-noptează

    Lailu-ńi corbu, ah! murii.” Viata-mi piere, ah! murii.”

    Avde greaca şi s-aproache Când aude-aşa grecoaica

    Ca s-lu veadă şi s-lu ntreabă Se apropie uşor

    Vedz tu inimă, nihita, Căci şi inima-i săraca

    Nu şi-era mul’iare slabă. Ştia ce e acela dor.

    – Ţe-ai, Armâne, ţi ti doare, – Ce-ai armâne, ce te doare,

    Ţi ncăneşti ş-ţi uhtedzi? Ce suspini şi ce oftezi?”

    – Nu mi ntreabă, mori crăştină, – Nu mă-ntreba măi creştină,

    Nu mi ntreabă,-aşi-ńi bănedz. Vai de capul meu, nu vezi?

    Di trei dzăli ş-patru nopţi De trei zile şi trei nopţi

    Ni-am biută, ni-am măcată. N-am băut nici n-am mâncat,

    Ńi-arde inima, mul’iare, Inima-mi secă, femeie,

    Limba-n gură u-am uscată. Limba-n gură s-a uscat.

    Bagă Greaca pita-n pade. Miloasă, femeia zice:

    L’ia-ţ puţănă, cărvănare, Ia şi gustă, cărvănare,

    Vedz di măcă, vedz di ngl’ită Ia plăcintă că e bună

    Easte bună, lucru mare. Te va pune pe picioare.”

    Nica n-oară nipututlu Înainte să mănânce

    Dit hicate maş uhteadză Înc-o dată mai oftează.

    – Ia s-videarim, mori crăştină Hai să-ncerc să văd, ajută?

    Ş-ca cu zore si-mprusteadză. Şi cu greu se-nviorează.

    Şi-feaţe cruţea, tinde măna Ş-face crucea, ’ntinde măna

    l’ia nă ńică măşcătură Ia o mică-mbucătură,

    Narga, narga, şi cu greaţă Şi cu mare greutate

    Ciumuleaşte el ăn gură. O tot plimbă-ncet în gură.



    – Easte buna,” dzăţe omlu, – Este bună, zice omul,

    Ved că orixea va-ńi vină Văd că pofta o sa-mi vină

    Dumidzălu s-ţi-u păltească Dumnezeu să-ţi răsplătească

    Dau ti ună, lea crăştină. Milostenia creştină.

    L’ia ş-arupe, măcă ş-măcă, Rupe, înfulecă, înghite,

    S-duse pita-n giumitate Plăcinta-i pe jumătate

    Feaţe cursul tu măcare Se-nvăţă de-acuma omul

    Vine-a omlui sănătate. Se umplea de sănătate.

    – Nu bun lucru,” dzăţe Greaca, Dar femeia: – Nu-i a bună!

    Ved c-Armânlu nu-are saţ Văd c-armânul n-are saţ

    Ţi va s-dzăcă-aţel’i din cămpu, Ce-o să zică cei din câmp,

    Ţi va s-măcă-a meu bărbat?” Ce-o mânca al meu bărbat?

    – Ma pe-agalea, cărvănare, Las-o moale măi armîne,

    Măşcăturle ma puţăne. Muşcă mai cu cumpătare.

    Cum faţ tini, ti la agru Pentru ceilalţi nu-mi rămâne

    Ună sărmă nu şi-armăne.” O fărâmă de mâncare.”

    – Ah! Crăştină, vlughimenă, – Ah! Creştină preasfinţită,

    Cum di nu ti hăriseşti Cum de nu te-nveseleşti,

    Că, de, orixea îńi vine Că-mi veni pofta şi mie

    Ma ti agru mindueşti?” Tu la alţii te gândeşti?”





  • Easte ună cu catilu

    di Nicolae Batzaria

    S-duţe Cole cu tut Chita,

    S-duc tu bana-a lor un’oară

    Si s-cumînică, criştińil’i,

    La basearica din hoară.



    Amărtiile s-la si l’eartă,

    Că nu-s ună , că nu-s dzaţe.

    Picurarlu-vedz că-i dată-

    Nu-are dzuuă cînd nu faţe.



    “Neardzim, Cole?”- “Neardzim,Chita”…

    Cum s-nu s-ducă? Avdzî,frate?

    L’eai niheam cumnicătură

    Si-amărtiile sun l’irtate.



    Ma, l’i nveaţă un şi-alantu

    Că-alăsată-i di Hristolu

    Amărtiile ca să spună

    Ninte la pramaticolu.



    “Na, vre Chita, s-intru mine”.

    Da cîrligu si-l’i lu ţînă

    S-intră Cole Si si ncl’ină,

    Faţe cruţe, başe mînă.



    “E, ficioru, s-greşti îndreptu,

    Că va ti-avdă şi Hristolu;

    Spune tute, nu ti-ascunde”,

    Dzîţe-a lui pramaticolu.



    Şi-ahurheaşte, după-aradhă,

    Cum întreabă lumea tută:

    “Ti ncăceaşi? Ţ-asparsişi gura?

    Pînă tora ti-ai bătută?”



    “Dip cu vîrnu, ore prefte;

    Na, mi giur pi aghil’i toţ.

    Macă vrei , întreabă ş-Chita.

    Nîs mi ştie, că him soţ.”



    “Bravo, hil’iu,” l’i-u toarna preftul;

    “Altă, spune, te-ai adrată?

    Vîrnă oaie, vîrnă capră-

    Cum ştii- noaptea nu-ai furată?”



    L’ea-s-ţî zborlu, nu hiu fur,

    Mi vidzură? S-vină s-adzîcă!

    Nu-am furată, ţî mi giur”.


    “Bre, criştine, nu mi ncalţă;


    Minduia-te, picurare:

    Nu-arîdz mine, ma Hristolu,

    Si-amârtia-i, vedz, ma mare.


    Nu-ai furată? Cum poa’s-hiba?



    Până tora nu-am vidzută

    Picurar ahât ândreptu,

    Ca s-nu fură bana-l’i tută.”


    S-fă-s’-tâ cruţea ş-agiură, Cole:


    “Nu-am furată ş-nu-am furată”,

    Si-află om să spună ndreptu!

    Nu si-acaţă el tu bată.


    “Ghine, du-te s-ti cumâniţi;


    S’ ńi-ai rucinea, picurare.

    Ma mitańi ca vârnă dzaţe

    Fă-s’ţâ seara la culcare”.


    Iase Cole ş-faţe-al Chita:

    “Ai, fărtate, s-li spilăm.



    Nu-ańiurdzeaşte lucrul ghine;

    Ai, în hoară s-nu nă-aflăm.


    Un andihristu di preftu

    Ti mi ntreabă-ahâtă oară,

    S-nu-am furată oaie, capră:-

    Vrea s-mi-acaţă el tu zboară.



    Nu-i lucru bun, cumu s-veade;

    Slabe Seamne, ore Chita.

    Nă-aduchiră, ved, tră oile

    Te-agudim ieri di la Mita.



    Stiu ţe ntreabă el ti furtu.

    Ma, s-fudzim pân’ avem oară:

    Easte ună cu catilu-

    Lu-aduchii eu di pri zboară.”


  • L’i-u pălteaşte Dumnidzălu

    Un oarfăn lo nă nveastă

    Ţe ahănt eara muşată,

    Că şapte hori s-imnare

    Ca năsă nu-afl’i altă.



    Ş-andol’i băna ghine,

    Cum deade Dumnidzău.

    Ăn casă, căndu-i vreare,

    Băneadză ş-cama arău.



    Dicât — l’irtaţ-ńi zborlu –,

    Un preftu dit viţińi

    Ni măcă, ni poa-s-doarmă,

    Tot şade ca pri schińi.



    Căndu năsnşi-arucă ocl’il’i

    Pri nveasta, piruşana,

    Tru inima-a lui chică

    Şi l’i-si tucheaşti bana.

    Şi dzuua-aclo l’i-u mintea,



    Şi noaptea cătă-i mare;-

    Alasă năs bisearica

    Ş-tisaghie ş-cumnicare.


    Tră plăngu-i corbul preftu.


    Lăita-i di viţină

    Ni ocl’il’i nu şi-analţă-

    Făr suflit fu crăştina.


    Ma foc easti bărbat-su,



    Tu cheale-s plăscănească:

    “Avdză? Şi-un drac di preftu

    Mul’earea-ńi si-ńi mutrească?”


    -“Aravdă”, l’i-dzăţe năsă;

    “Că şi-u află ş-cama — ărău;

    Bărbate nu ti aprinde,

    Pălteaşte Dumnidzău”.



    Aravdă; dicăt, frate,

    Vedz, Domnul nu pălteaşte:

    Di multe lucre ţe are,

    Năs preftul lu agărşeaşte.


    Agiumse laia nveastă



    Dit poartă s-nu poa-s-easă,

    Că fantase dininte

    L’i sta aţel cu arasă.


    Că s-duţe la făntănă,

    La moară ică-n vale,

    Dimneaţa, prăndzu, seara

    Va-l’i easă el ăn cale.



    -“Ş-ahănte nu-s aravdă”,

    Bărbat-su-l’i dzăse ună-oară;

    “Agiumsim lea mul’eare,

    S-nă faţem zbor ăn hoară”.



    Ş-alantă dzuu, – di dimneaţa,

    Să scoala dit hărghie:

    Ştea oara căndu preftul

    S-duţea la liturghie.



    Muntreaşte căndu s-alină

    Ăn sus ca s-da cămbana:

    “Afendu, fa-s-ţ-cruţea;

    Păn tora ţă fu bana!”



    Ş-cănd preftul tradze funea

    Ş-uhteadză ti mul’eare,

    S-alină el pri-agalea

    Şi-l mută di cicioare.



    -“Aua ti-am, ore prefte!

    Şi-ma s-ţă vină ghine,

    S-urseşti şi-altă oară

    S-aladz după viţine”.



    Şi-l mută, – apoia l-pindze;

    Ş-di nsus di la cămbană,

    Tu alantă lume s-duse,

    Că vrea mul’eare xeană.



    Şi-n hoară-i dăndănae.

    Ţi semnu,ş-ţi ciudie!

    Un preft să-şi frăngă caplu

    N-dzuuă di Stă-Mărie!


    Iar omlu s-duse acasă.



    -“Bărbate”, năsă- l’i-greaşte,

    “Nu-ţ dzăş că Dumnidzălu

    L’i-u aduţe ş-l’i-u plăteaşte?”


    -“Plăteaşte nu-i minciună”,

    Bărbat-su toarnă zborlu;

    “Ma şi-omlu va s-l’i agiută,

    Să-l’i scoală şi el ciciorlu”.